Czym jest scheda spadkowa i jakie ma znaczenie w kontekście prawa spadkowego? W prawie spadkowym, pojęcie schedy spadkowej nie zostało zdefiniowane wprost. W praktyce przyjmuje się, że scheda spadkowa to wartość majątku spadkodawcy, która podlega podziałowi między spadkobierców. Scheda spadkowa obejmuje zarówno aktywa (np. nieruchomości, ruchomości, prawa majątkowe), pasywa (np. długi, zobowiązania)oraz darowizny i zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę na rzecz swoich zstępnych (dzieci i wnuki) i małżonka.
Obliczanie schedy spadkowej jest bardzo ważne z punktu widzenia ustalenia sposobu podziału majątku spadkowego oraz ustalenia ewentualnych roszczeń związanych z zachowkiem. Warto wiedzieć, że uzyskanie prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia nie skutkuje podziałem majątku spadkowego miedzy spadkobierców. Podział majątku spadkowego oraz ustalenie, kto nabędzie własność poszczególnych przedmiotów i praw należących do spadku jest możliwy, gdy nastąpi ustalenie wartości schedy spadkowej a następnie dział spadku.
Dlatego tak ważnym jest odpowiedź na pytanie, jak policzyć schedę spadkową? Obliczanie schedy spadkowej polega na ustaleniu jaki jest skład i wartość majątku zmarłego spadkodawcy, obejmującego nie tylko majątek dodatni, ale również długi spadkowe, darowizny i zapisy windykacyjne. Aby ustalić schedę spadkową należy w pierwszej kolejności zweryfikować, czy w skład schedy spadkowej wchodzą:
- Nieruchomości (np. domy, mieszkania, działki)
- Ruchomości (np. samochody, meble, sprzęt AGD)
- Prawa majątkowe (np. udziały w spółkach, prawa autorskie)
- Długi i zobowiązania (np. kredyty, pożyczki)
Następnie ustalamy wartości poszczególnych składników znajdujących się majątku spadkowym (ustalenie wartości schedy), dokonujemy ich wyceny na podstawie cen rynkowych. Wartość darowizn zaliczanych do spadku ustalamy w inny sposób, biorąc pod uwagę stan przedmiotu darowizny z chwili jej przekazania spadkobiercy, a wartość z chwili dokonywania działu spadku. Tylko taki sposób zaliczenia darowizny jest prawidłowy. W przypadku problemów w ustaleniu jaki jest skład schedy spadkowej można skorzystać z pomocy specjalistów, np. adwokata, który pomoże nam ustalić schedę spadkową, jej wartość i dokonać odpowiednich zaliczeń.
Darowizny a scheda spadkowa: Zaliczenie darowizny na schedę spadkową
Darowizny spadkowe oraz zapisy windykacyjne mają istotny wpływ na wartość schedy spadkowej. W przypadku, gdy spadkodawca dokonał darowizn za życia uszczuplając tym samym majątek spadkowy, który podlega dziedziczeniu przez spadkobierców ustawowych przepisy spadkowe, aby chronić interes przyszłych spadkobierców wprowadzają obowiązek zaliczenia darowizn na schedę spadkową.
W przypadku dziedziczenia ustawowego, kiedy dział spadku następuje między zstępnymi (dziećmi, wnukami) lub zstępnymi i małżonkiem spadkodawcy, osoby te są wzajemnie zobowiązane do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych. Zaliczenie darowizn na schedę spadkową ma na celu przywrócenie równowagi w zakresie korzyści majątkowych uzyskiwanych w ramach dziedziczenia ustawowego przez poszczególnych spadkobierców. Metoda zaliczenia darowizn i zapisów windykacyjnych na schedę spadkową wygląda w ten sposób, że wcześniejsze darowizny lub zapisy windykacyjne podlegające zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców zobowiązanych do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców. Następnie, kiedy obliczymy wartość schedy spadkowej każdego spadkobiercy, każdemu z nich doliczamy darowizny i zapisy windykacyjne podlegające zaliczeniu na poczet jego schedy.
Jeśli okaże się, że wartość przedmiotu darowizny lub zapisu windykacyjnego jednego ze spadkobierców jest wyższa niż wartość udziału spadkobiercy w schedzie spadkowej, spadkobierca ten nie jest zobowiązany do zwrotu nadwyżki. W takim przypadku nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny lub zapisu windykacyjnego, ani spadkobiercy zobowiązanego do ich zaliczenia. Dział spadku toczy się wówczas między pozostałymi spadkobiercami z wyłączeniem spadkobiercy obdarowanego ponad wartość jego schedy.
Kiedy darowizna nie podlega zaliczeniu na schedę spadkową?
Czy można wyłączyć darowiznę ze schedy spadkowej? Wyjątkiem od obowiązku zaliczenia darowizny na schedę, jest sytuacja, w której spadkodawca zwolni obdarowanych od zaliczenia przekazanych im darowizn lub zapisów windykacyjnych z obowiązku zaliczenia ich na schedę spadkową. Darowizna ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia na schedę spadkową nie podlega zaliczeniu na schedę spadkową, zgodnie z wolą spadkodawcy. Oznacza to, że wartość takiej darowizny nie wpływa na wartość schedy spadkowej ani na udział spadkobiercy w spadku. Skutkiem darowizny ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia na schedę spadkową jest możliwość przekazania majątku spadkodawcy bez wpływu na podział majątku między pozostałych spadkobierców. Pojawia się zatem pytanie, jak wyłączyć darowiznę ze schedy spadkowej? Wyłączenie darowizny z obowiązku zaliczenia na schedę spadkową powinno wynikać z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności. Oświadczenie spadkodawcy w tej kwestii nie wymaga żadnej formy (np. może być ustne, wynikać z zapisków spadkodawcy itp.). Może ono również stać się częścią umowy darowizny lub testamentu obejmującego zapis windykacyjny. Warto pamiętać, że drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte nie podlegają zaliczeniu na schedę spadkową z mocy prawa.
Jak obliczyć schedę spadkową w przypadku testamentu?
W sytuacji w której spadkodawca sporządził testament i postanowił, kto zostanie spadkobiercą testamentowym i jaka cześć spadku mu przypadnie ustalanie schedy spadkowej z zaliczeniem darowizn i zapisów windykacyjnych nie ma miejsca. Należy zaznaczyć, że zaliczanie darowizn i zapisów windykacyjnych dotyczy tylko dziedziczenia ustawowego. Zaliczenie darowizn na schedę nie występuje przy dziedziczeniu testamentowym. Spadkodawca nie może w testamencie nałożyć na spadkobierców obowiązku zaliczenia darowizn czy zapisów windykacyjnych na ich schedy spadkowe. Majątek spadkowy odziedziczony przez spadkobierców testamentowych stanowi majątek znajdujący się aktualnie w spadku.
Co oznacza scheda spadkowa a zachowek: jakie są zależności?
Scheda spadkowa a zachowek to dwa różne pojęcia związane z prawem spadkowym. Scheda spadkowa to wartość majątku zmarłego spadkodawcy, który podlega podziałowi między spadkobierców. Zachowek natomiast to roszczenia spadkobiercy, które przysługuje osobom bliskim zmarłego (np. dzieciom, małżonkowi), które zostały pominięte w testamencie lub otrzymały w spadku mniej niż przysługujący im udział wynikający z ustawy.
Substrat zachowku a scheda spadkowa: jakie są różnice?
Substrat zachowku to wartość majątku spadkodawcy, która stanowi podstawę do obliczenia wysokości zachowku. Substrat zachowku nie obejmuje zapisów zwykłych i poleceń. Dolicza się natomiast do spadku podobnie, jak w przypadku schedy spadkowej darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Porównując substrat zachowku a schedę spadkową, można zauważyć następujące różnice:
- Substrat zachowku obejmuje darowizny uczynione również na rzecz osób niebędących spadkobiercami, albo uprawnionymi do zachowku, jeśli były dokonane przez spadkodawcę nie dawniej niż dziesięć lat wstecz, licząc daty od otwarcia spadku;
- Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które małżonek otrzymał od spadkodawcy przed zawarciem z nim małżeństwa;
- Przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych, chyba, że darowizna została dokonana na mniej niż 300 dni przed narodzinami zstępnego.
Jak nie płacić zachowku po otrzymaniu spadku: czy to możliwe?
Uniknięcie płacenia zachowku po otrzymaniu spadku może być trudne, ale istnieją pewne możliwości, które warto rozważyć. Oto kilka sposobów, które mogą pomóc uniknąć płacenia zachowku:
- Porozumienie między spadkobiercami: Jeśli spadkobiercy zgodzą się na podział majątku w sposób, który uwzględnia prawa do zachowku, może to pozwolić na uniknięcie płacenia zachowku.
- Spadkobierca zobowiązany do zapłaty zachowku może wykazać, że osoba ubiegająca się o zachowek otrzymała od spadkodawcy darowizny, które przewyższają wartość zachowku.
- Przedawnienie roszczenia o zachowek: W przypadku, gdy uprawniony do zachowku nie zgłosi swojego roszczenia w terminie 5 lat od dnia, w którym dowiedział się o swoim uprawnieniu, roszczenia spadkobiercy o zachowek ulegają przedawnieniu.
Założenie tych przepisów o zachowku jest takie, że co najmniej część majątku spadkowego, powinna trafić w ręce najbliższych spadkodawcy (małżonka, dzieci i rodziców).Dlatego należy mieć na uwadze, że uniknięcie płacenia zachowku może być trudne i wymaga spełnienia określonych warunków. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z adwokatem specjalizującym się w prawie spadkowym.
Pomoc adwokata w obliczeniu schedy spadkowej
Obliczenie schedy spadkowej może być skomplikowane, zwłaszcza gdy dochodzą do tego długi spadkowe oraz kwestie związane z darowiznami. W takich sytuacjach warto rozważyć skorzystanie z pomocy adwokata specjalizującego się w prawie spadkowym, który pomoże w obliczeniu schedy spadkowej przez:
- Analizę dokumentów majątkowych spadkodawcy, takich jak umowy, testamenty, czy zapisy spadkowe.
- Ustalenie wartości majątku spadkodawcy, uwzględniając wszelkie długi spadkowe oraz zobowiązania.
- Weryfikację darowizn dokonanych przez spadkodawcę przez ustalenie ich wartości i obowiązku zaliczenia darowizn
- Obliczenie wartości udziałów spadkobierców w schedzie spadkowej, uwzględniając wszelkie zaliczenia na schedę oraz inne czynniki wpływające na podział majątku.
Warto zatem rozważyć skorzystanie z pomocy adwokata od spraw spadkowych w obliczeniu schedy spadkowej, zwłaszcza gdy sprawa jest skomplikowana lub gdy występują spory między spadkobiercami. Profesjonalne i rzetelne wsparcie w trudnych sytuacjach, takich jak spory między spadkobiercami czy konieczność uregulowania długów spadkowych może pomóc uniknąć błędów oraz zapewnić sprawiedliwy podział majątku spadkodawcy.
