Kradzież to przestępstwo polegające na zaborze cudzej rzeczy ruchomej w celu jej przywłaszczenia. Zabranie cudzej rzeczy oznacza, że przestępstwa kradzieży można dokonać jedynie w odniesieniu do rzeczy, które stanowią czyjąś własność. Przedmiotem kradzieży musi być nie tylko rzecz cudza, ale również ruchoma, przedstawiająca wartość materialną oraz będąca przedmiotem legalnego obrotu. Przykładowo przestępstwa kradzieży nie popełni ten, kto dopuszcza się zaboru nieważnego dowodu osobistego, nieważnej karty płatniczej czy rzeczy nieprzedstawiającej żadnej wartości.
Kradzież – kiedy jest przestępstwem?
Przestępstwo kradzieży można popełnić popełnić tylko umyślnie z zamiarem postąpienia z rzeczą jak właściciel. Sprawca nie musi skradzionej rzeczy włączać do swojego majątku, przestępstwo kradzieży będzie popełnione również wówczas, gdy sprawca rzecz skradzioną zamierza podarować innej osobie. Przestępstwa kradzieży nie można popełnić w stosunku do rzeczy powierzonej sprawcy lub przez niego znalezionej.
Czy kradzież z majątku wspólnego przez współmałżonka jest przestępstwem?
Zwrócić należy uwagę, że za rzecz cudzą orzecznictwo sądowe uznaje również rzeczy wchodzące w skład majątku wspólnego małżonków, co oznacza, że można zostać posądzonym przez współmałżonka o kradzież rzeczy wspólnej. Zgodnie z przyjętą przez sądy linią orzeczniczą małżonek, który mieniem ruchomym wchodzącym w skład majątku wspólnego obojga małżonków rozporządza jak własnym, czyniąc to wbrew wyraźnej woli drugiego małżonka, odpowiada za kradzież lub przywłaszczenie – w zależności od okoliczności działania sprawcy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 1957 r., sygn. II KO 83/57). W sytuacji, w której sprawca uważa, że ma prawo do rozporządzania mieniem pozostającym w jego posiadaniu, to brak jest umyślności w jego działaniu, a czyn przez niego popełniony powinien być oceniany przez pryzmat regulacji prawa cywilnego. Musi jednak zaistnieć w świadomości sprawcy przekonanie, że rozporządzenie mieniem należącym do majątku wspólnego nie spowoduje powiększenia jego majątku lub osoby trzeciej, kosztem majątku współmałżonka.
Jaka kara grozi za kradzież?
Możliwe konsekwencje przestępstwa przeciwko mieniu zostały opisane w rozdziale XXXV ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Kradzież jest czynem, który – w zależności od okoliczności, w jakich zostanie popełniony – może skutkować zarówno karą grzywny, jak i karą pozbawienia wolności do lat 25.
W polskim prawie karnym występują trzy typy kradzieży:
- typ uprzywilejowany, inaczej zwany wypadkiem mniejszej wagi zagrożony karą pozbawienia wolności od 1 miesiąca do 5 lat lub karą ograniczenia wolności lub grzywną;
- typ podstawowy zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat lub karą ograniczenia wolności lub grzywną;
- typ kwalifikowany, występujący przy kradzieży mienia, którego wartość w czasie popełnienia czynu przekracza 200.000,00 zł zagrożony karą pozbawienia wolności od 1 roku do 5 lat lub karą ograniczenia wolności lub grzywną;
W przypadku przestępstwa kradzieży można ubiegać się o warunkowe umorzenie postępowania, ale tylko w przypadku pojednania się z pokrzywdzonym, gdyż jest to przestępstwo zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności. Przedawnienie karalności za przestępstwo kradzieży następuje po 10 latach od daty jego popełnienia.
Kiedy kradzież to wykroczenie, a kiedy jest przestępstwem?
Warto wiedzieć, że kradzież może stanowić także wykroczenie. Należy do czynów zabronionych, które określane są jako czyny przepołowione. Jest to grupa wykroczeń i przestępstw, których znamiona są zbieżne, a różnice między nimi wyznaczają dodatkowe, pojedyncze kryteria rzeczowe lub ocenne. Czyn przepołowiony to na przykład prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu, które stanowi wykroczenie, jeżeli sprawca miał od 0,2‰ do 0,5‰ etanolu we krwi, a powyżej tych wartości jest już przestępstwem i podlega odpowiedzialności karnej. Do czynów przepołowionych należą także te popełnione przeciwko mieniu. W ich przypadku kwalifikacja czynu zależna jest od wartości skradzionej rzeczy. Kradzież jest wykroczeniem wówczas, gdy wartość skradzionej rzeczy nie przekracza 800 zł.
Co grozi za kradzież, która jest wykroczeniem?
Zgodnie z art. 119 § 1 kodeksu wykroczeń, kto kradnie rzecz o wartości do 800 zł, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Jeżeli wartość skradzionej rzeczy przekroczy kwotę 800 zł, to popełnione zostaje przestępstwo. Warto wspomnieć, że latach 2016 – 2018 kradzież stanowiła wykroczenie, jeśli wartość skradzionych rzeczy nie przekraczała 1/4 minimalnego wynagrodzenia.
Kiedy kradzież to wykroczenie, sprawcy nie grozi kara pozbawienia wolności. Za popełnienie kradzieży kwalifikowanej jako wykroczenie grozi kara aresztu, kara ograniczenia wolności lub grzywna. Kara aresztu liczona jest w dniach w wymiarze od 5 do 30 dni aresztu. Karę grzywny wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych. W sytuacji, w której za wykroczenie popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a takim jest niewątpliwie kradzież, wymierzono karę aresztu, orzeka się obok tej kary również grzywnę, chyba że orzeczenie grzywny nie byłoby celowe.
Czy wykroczenie, jakim jest zabór mienia o niskiej wartości, może mieć dalsze konsekwencje? Mandat za kradzież w sklepie najczęściej kończy sprawę. Sprawca wykroczenia jest traktowany jako osoba niekarana, ponieważ wykroczenia nie są rejestrowane w Krajowym Rejestrze Karnym. Zatem warto zadać sobie pytanie: kiedy kradzież to wykroczenie, a kiedy jest przestępstwem?
Czym grozi wielokrotna kradzież w sklepie?
Choć zabór mienia o wartości poniżej 800 zł uznawany jest zwykle za czyn zabroniony o niskiej szkodliwości, w pewnych okolicznościach może dojść do zmiany jego kwalifikacji. Przykładowo, wielokrotna kradzież w sklepie zostanie uznana za przestępstwo, jeśli łączna wartość skradzionych przedmiotów przekroczy kwotę 800 zł. Dowodem w takiej sprawie mogą być nagrania z monitoringu, a fakt, że każdorazowo sprawca przywłaszczał sobie artykuły o niewielkiej wartości, nie będzie stanowić okoliczności łagodzącej.
Czy można uniknąć kary za wykroczenie?
Można spotkać się z opinią, że kradnąc przedmioty o znikomej wartości, łatwo uniknąć kary za wykroczenie, ponieważ przy braku znamion przestępstwa policja odmawia poszkodowanym wszczęcia postępowania. Nie istnieje przepis, na mocy którego tego typu sprawy „z automatu” podlegają umorzeniu. Przeciwnie, zgodnie z art. 325b Kodeksu postępowania karnego, dochodzenie można prowadzić w każdej sprawie zagrożonej karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, a w przypadku zaboru mienia procedurze tej podlegają wszystkie szkody o wartości do 200 000 zł. Częste pytanie, od jakiej kwoty policja wszczyna dochodzenie, jest zatem bezzasadne – decyzja o postępowaniu w sprawie wykroczenia zależy od okoliczności i zawsze podejmowana jest indywidualnie.
Kto nie ponosi odpowiedzialności karnej za wykroczenie?
Nie popełnia wykroczenia osoba, której nie można przypisać winy w czasie popełnienia czynu. Niemożność przypisania winy następuje w przypadku:
- sprawcy, który nie ukończył 17 lat;
- sprawcy, który w czasie czynu był niepoczytalny z powodu np. upośledzeni umysłowego, choroby psychicznej;
- sprawcy, który pozostawał w uzasadnionym błędzie dotyczącym realizacji ustawowych znamion wykroczenia lub niezgodności popełnionego czynu z prawem;
