Tajemnica przedsiębiorstwa, potocznie nazywana także tajemnicą handlową, to niezwykle istotna część jego niematerialnych aktywów. Składają się na nią takie informacje, jak np. baza danych klientów, dane finansowe i strategie rozwoju firmy, plany kampanii reklamowych, a także know-how, czyli oryginalne receptury czy metody produkcji. Dzięki tym zasobom organizacja może budować swoją przewagę konkurencyjną i z sukcesem utrzymywać się na rynku. Dlatego tajemnica handlowa podlega ochronie prawnej. Jakie są skutki jej naruszenia?
Co oznacza tajemnica przedsiębiorstwa?
Definicja tajemnicy handlowej została sformułowana w Ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje, które spełniają poniższe kryteria:
- mają wartość gospodarczą – naruszenie ich poufności ma wpływ na wartość firmy i przynosi jej wymierne szkody,
- nie są powszechnie znane, ani nawet łatwo dostępne dla osób z danej branży,
- w celu utrzymania ich w tajemnicy zostały podjęte niezbędne działania, tj. zabezpieczenie fizycznego dostępu dla osób nieupoważnionych, spisanie umów o zachowaniu poufności itp.
Innymi słowy, tajemnicy przedsiębiorstwa nie stanowią informacje, które można uzyskać w sposób dozwolony, i w przypadku których nie podjęto niezbędnych działań, by ochronić je przed rozpowszechnieniem.
Czym jest czyn nieuczciwej konkurencji?
Zgodnie z wyżej wspomnianą ustawą złamanie tajemnicy handlowej uznawane jest za czyn nieuczciwej konkurencji, czyli działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, które zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. W przypadku tajemnicy przedsiębiorstwa czynem nieuczciwej konkurencji może być np.:
- pozyskanie poufnych informacji w wyniku nieuprawnionego dostępu (np. kradzieży danych),
- ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa konkurencji w zamian za określoną gratyfikację,
- wykorzystanie poufnych informacji na potrzeby własnej działalności gospodarczej.
Wyżej opisane działania podlegają sankcjom prawnym. Należy jednak pamiętać, że pozyskanie czy wykorzystanie tajemnicy handlowej nie zawsze ma znamiona czynu nieuczciwej konkurencji. Przykładowo, czynem takim nie będzie pozyskanie poufnych informacji w wyniku ich niezależnego odkrycia. Za czyn nieuczciwej konkurencji nie zostanie uznane także ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa w celu ochrony interesu publicznego.
Konsekwencje naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa
Przedsiębiorcy, którego interesy zostały zagrożone lub naruszone na skutek złamania tajemnicy handlowej, przysługują różne możliwości prawne. Przede wszystkim może on pociągnąć winnego do odpowiedzialności cywilnej, a konkretnie zażądać:
- zaniechania działań, które godzą w jego interesy (np. powstrzymania się przed wykorzystaniem uzyskanych informacji)
- usunięcia skutków tych działań (np. wycofania ze sprzedaży produktów tworzonych na podstawie wykradzionych informacji),
- złożenia oświadczenia o odpowiedniej treści i formie (np. wystosowania publicznych przeprosin),
- zapłaty określonej sumy pieniężnej na określony cel społeczny.
Ponadto poszkodowany może dochodzić swoich praw na ogólnych zasadach postępowania cywilnego. Może np. żądać naprawienia wyrządzonej szkody w formie odszkodowania z tytułu utraconego zysku. Może oczekiwać zapłaty kwoty będącej równowartością kosztu udzielenia licencji na legalne posługiwanie się informacjami stanowiącymi tajemnicę przedsiębiorstwa. Poszkodowanemu przysługuje też prawo do zażądania zwrotu korzyści uzyskanych dzięki naruszeniu tajemnicy handlowej (np. zysku ze sprzedaży produktów tworzonych na podstawie wykradzionych informacji).
Kary za złamanie tajemnicy handlowej
Konsekwencje nieprzestrzegania tajemnicy zawodowej bywają znacznie poważniejsze – osoba dopuszczająca się takiego czynu może spotkać się z zarzutami karnymi. Grzywnie albo karze ograniczenia, a nawet pozbawienia wolności do lat 2 podlega ten, kto naruszy tajemnicę przedsiębiorstwa (wyrządzając przy tym poważną szkodę przedsiębiorcy) wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi zachowania poufności informacji (np. na mocy umowy podpisanej z pracodawcą).
Wyżej opisanej karze podlega także ten, kto ujawni lub wykorzysta poufne informacje, z którymi zapoznał się w związku z:
- udziałem w postępowaniu sądowym dotyczącym roszczeń z tytułu naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa,
- dostępem do akt takiego postępowania, jeśli w jego toku została wyłączona jawność rozprawy.
Postępowanie karne przeciwko osobie, która dopuściła się naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, następuje na wniosek poszkodowanego.
