Rodzice są obowiązani i uprawnieni do wykonywania wszystkich czynności prawnych nie przekraczających zwykłego zarządu majątkiem spadkowym dziecka. Jak postępować w przypadku czynności przekraczających zwykłe zarządzanie?
Zarządzanie majątkiem spadkowym dziecka z uwagi na brak definicji ustawowej należy rozumieć szeroko, jako zarząd sumą aktywów i pasywów w majątku dziecka. Innymi słowy są to zachowania i działania faktyczne i prawne wpływające bezpośrednio na sytuację majątkową dziecka. Dla przykładu można wskazać, że sprawowanie zarządu majątkiem dziecka, to np. podejmowanie decyzji w zakresie zawierania umów i czynności jednostronnych w imieniu dziecka lub wykonywanie remontów, czy konserwacji składników wchodzących w skład majątku dziecka. Do takich sytuacji możemy zaliczyć również zarządzanie środkami finansowymi uzyskiwanymi z dochodu jaki przynosi majątek spadkowy. Pieniądze te powinny być przeznacza na pokrywanie bieżących potrzeb dziecka.
Zasadą jest, że do zarządu majątkiem spadkowym dziecka zobowiązani są jego rodzice, którzy sprawują nad nim władzę rodzicielską. W przypadku pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej, tracą oni również możliwość sprawowania zarządu nad majątkiem dziecka.
Zarządzanie majątkiem dziecka – podział działań
Działania rodziców podejmowane w ramach zarządu majątkiem dziecka możemy podzielić na dwie kategorie na czynności zwykłego zarządu i takie które zwykły zarząd przekraczają.
Czynności zwykłego zarządu to zazwyczaj czynności polegające na załatwianiu bieżących codziennych spraw związanych z korzystaniem z przedmiotów należących do majątku dziecka, utrzymywanie ich w dobrym, niepogorszonym stanie.
Czynności przekraczające zwykły zarząd, mają poważniejsze skutki dla majątku małoletniego, np. zmieniają wartość majątku dziecka. Zazwyczaj wartość przedmiotu danej czynności jest wyższa oraz wpływa na ochronę interesów życiowych dziecka.
Czynności przekraczające zwykłe zarządzanie majątkiem spadkowym dziecka – przykłady
Do przykładowych czynności przekraczających zwykły zarząd majątkiem spadkowym dziecka możemy zaliczyć, np.:
- wypłatę przez rodziców z rachunku bankowego dziecka większej kwoty pieniężnej;
- odrzucenie zadłużonego spadku w imieniu dziecka,
- obciążenie nieruchomości dziecka ograniczonym prawem rzeczowym np. hipoteką,
- sprzedaż odziedziczonej przez dziecko nieruchomości,
Zgoda na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka (wniosek do sądu)
W sytuacji w której dochodzi do konieczności podjęcia czynności, która przekracza zwykły zarząd majątkiem spadkowym dziecka konieczna jest zgoda sądu opiekuńczego. Sąd opiekuńczy po zapoznaniu się ze stanowiskiem rodziców, którym przysługuje władza rodzicielska wydaje postanowienie w którym zezwala na dokonanie konkretnej czynności prawnej.
Wniosek o wyrażenie przez sąd zgody na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, np. zgody sądu na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Dziecko nie jest w takiej sytuacji stroną postępowania i nie uczestniczy w postępowaniu sądowym. Jednak sąd powinien je wysłuchać i uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości pozwalają na jego wysłuchanie.
Kto sprawuje zarząd majątkiem spadkowym dziecka?
Zasadą jest, że zarząd majątkiem spadkowym dziecka sprawują rodzice. Od tej zasady są jednak wyjątki. Wyjątek taki dotyczy sytuacji w której dziecko nabywa spadek na podstawie testamentu w którym testator wpisze zastrzeżenie, że majątkiem spadkowym dziecka będzie zarządzała inna osoba niż rodzice. Dzieje się tak często, kiedy rodzice żyją w rozłączeniu, są po rozwodzie i z uwagi na nie najlepsze stosunki między sobą nie chcą żeby drugi z rodziców po ich śmierci zarządza przekazanym dziecku majątkiem spadkowym. Testator w testamencie może zastrzec wprost, że zarządcą majątku objętego spadkiem nie będzie rodzic lub wskazać konkretną osobą której powierzono zarządzanie majątkiem spadkowym dziecka. Obydwie drogi wykluczają zarządzanie majątkiem odziedziczonym przez dziecko w spadku przez rodziców. Jeśli testator nie wskaże konkretnie jakiej osobie powierza zarząd majątkiem spadkowym, wówczas sąd opiekuńczy wyznacza kuratora.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, jako czynność przekraczająca zwykłe zarządzanie majątkiem spadkowym dziecka
Jedną z najczystszych spraw pojawiających się w sądach rodzinnych dotyczących wyrażenia przez sąd zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka jest odrzucenie w imieniu dziecka zadłużonego spadku. Wniosek o wyrażenie przez sąd zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka należy złożyć do rejonowego sądu rodzinnego. Sąd ten na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy i przesłuchania rodziców ocenia, czy zgodnie z dobrem i interesem małoletniego jest odrzucenie w imieniu dziecka spadku przez rodziców. Sąd bada przede wszystkim, czy rodzice chcący odrzucić spadek w imieniu dziecka nie pozbawiają go wartościowego majątku spadkowego, np. prawa do nieruchomości po osobie zmarłej. Dlatego ważne jest opisane wszystkich składników majątkowych zarówno aktywów jak i pasywów, jakie znajdują się w spadku przypadającym dziecku i uzasadnienie dlaczego przyjęcie spadku byłoby sprzeczne z dobrem dziecka. Jeśli w spadku znajdują się wyłącznie zadłużenia, a dziecko nie posiada własnego majątku, odrzucenie spadku w imieniu dziecka jest zgodne z jego ogólnie pojętym interesem.
