Spłata zaległych alimentów w ciągu 30 dni od przesłuchania chroni przed karą – najnowszy wyrok Sądu Najwyższego
Niepłacenie alimentów przez dłuższy czas to poważne naruszenie obowiązku wobec dziecka i jego opiekuna. W większości przypadków skutkuje to postępowaniem karnym, a nawet odpowiedzialnością z art. 209 Kodeksu karnego.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 października 2025 r. (V KK 274/25) rozstrzygnął istotny problem praktyczny dotyczący odpowiedzialności karnej za niepłacenie alimentów. Orzeczenie to ma znaczenie dla wielu spraw rodzinnych, w których rodzic – mimo zaległości – podejmuje próbę naprawienia swojego zaniedbania. W sprawie tej Sąd Najwyższy uznał, że osoba, która ureguluje zaległe alimenty w całości w ciągu 30 dni od pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, nie podlega karze. W rezultacie SN uchylił wyrok skazujący i umarzył postępowanie karne wobec ojca, który w wymaganym terminie spłacił zaległości wobec swojego dziecka.
To orzeczenie wywołało duże zainteresowanie zarówno wśród prawników, jak i rodziców, którzy borykają się z problemem niepłacenia alimentów. Pokazuje bowiem, że sąd może w pewnych sytuacjach zastosować bardziej elastyczne podejście – o ile dłużnik rzeczywiście podejmie działania naprawcze.
Dłużnik alimentacyjny i zaległe alimenty – Jak wyglądała sprawa w Sądzie Najwyższym?
Oskarżony ojciec (K.S.) nie płacił alimentów przez kilka miesięcy – od marca do sierpnia 2023 roku. Zaległość wyniosła łącznie 3900 zł, czyli równowartość kilku świadczeń miesięcznych ustalonych ugodą sądową (650 zł miesięcznie).
Został przesłuchany w charakterze podejrzanego 4 kwietnia 2024 r., a następnie 2 maja 2024 r. – a więc w ciągu 30 dni od przesłuchania – dokonał pełnej wpłaty zaległych alimentów na rzecz syna.
Pomimo tego, sąd rejonowy uznał go za winnego przestępstwa z art. 209 § 1 k.k. i wymierzył mu karę 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej pracy społecznej. Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł jednak kasację na korzyść skazanego, wskazując, że sąd powinien był zastosować art. 209 § 4 Kodeksu karnego, który przewiduje niepodleganie karze po spłacie długu w terminie.
Co orzekł Sąd Najwyższy w sprawie niepłacenia alimentów i odpowiedzialności karnej dłużnika?
Sąd Najwyższy w pełni przyznał rację Rzecznikowi Praw Obywatelskich. W uzasadnieniu wskazano, że:
„Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty.”
SN podkreślił, że przepis ten ma charakter obligatoryjny, co oznacza, że sąd nie ma swobody w jego zastosowaniu – jeśli dłużnik spełni warunek ustawowy, postępowanie należy umorzyć. Nie mają przy tym znaczenia motywy zapłaty – czy była ona wynikiem skruchy, czy obawy przed karą. Liczy się sam fakt uregulowania należności w ustawowym terminie.
W ocenie SN, Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim popełnił rażący błąd, ponieważ ustalił, że alimenty zostały faktycznie zapłacone w terminie, ale mimo to orzekł karę. Takie działanie było sprzeczne z przepisem art. 209 § 4 k.k., dlatego postępowanie zostało umarzone, a koszty obciążono Skarb Państwa.
Niepłacenie alimentów – co wyrok Sądu Najwyższego oznacza w praktyce?
Wyrok SN z 9 października 2025 r. potwierdza, że w sprawach o niealimentację (art. 209 k.k.) istnieje możliwość uniknięcia odpowiedzialności karnej, jeśli dłużnik:
- Zostanie przesłuchany w charakterze podejrzanego,
- W ciągu 30 dni od tego przesłuchania ureguluje całość zaległości alimentacyjnych,
- Dokumentuje zapłatę (np. dowód wpłaty, potwierdzenie przelewu).
Wówczas sąd ma obowiązek umorzyć postępowanie karne, niezależnie od wcześniejszego okresu zwłoki czy przyczyn opóźnienia.
To bardzo ważna informacja dla osób, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, ale chcą naprawić swoje błędy. Zapłata długu we wskazanym terminie stanowi „drogę wyjścia” z odpowiedzialności karnej – oczywiście tylko w przypadku przestępstwa z §1 (czyli w sytuacjach podstawowych, gdy brak płatności dotyczy co najmniej trzech świadczeń okresowych).
Niepłacenie alimentów – co powinni zrobić dłużnik alimentacyjny?
Jeżeli pojawią się trudności z płaceniem alimentów, najgorszym rozwiązaniem jest bierne oczekiwanie. Warto jak najszybciej podjąć rozmowę z pełnomocnikiem lub złożyć do sądu wniosek o obniżenie alimentów – jeśli rzeczywiście sytuacja finansowa się pogorszyła.
Rodzic, który nie reaguje na zobowiązania i doprowadza do wszczęcia postępowania karnego, naraża się na poważne konsekwencje. Nawet jeśli sąd zastosuje rozwiązanie warunkowe, to sytuacja pozostaje niebezpieczna – przekroczenie terminu zapłaty automatycznie oznacza powrót kary.
Z drugiej strony – dla rodzica zobowiązanego i uprawnionego (najczęściej matki dziecka) – ważna jest świadomość, że w takich przypadkach wciąż przysługuje prawo do egzekucji należności, w tym poprzez komornika. Uchylenie kary nie oznacza bowiem umorzenia długu.
Warunki Uniknięcia Kary za Niepłacenie Alimentów – Lista Kontrolna
- Otrzymano wezwanie na przesłuchanie w charakterze podejrzanego.
- Odbyło się przesłuchanie (należy zapisać datę).
- Dostępnych jest dokładnie 30 dni kalendarzowych na spłatę.
- Konieczna jest spłata 100% zaległości (nie chroni częściowa wpłata, liczy się całość przed terminem).
- Należy zachować dowód wpłaty (przelew, potwierdzenie).
- Dowód wpłaty powinien zostać przedstawiony obrońcy/w sądzie.
Przykład 1: Alimenty ustalone na 650 zł miesięcznie. Brak płatności przez 6 miesięcy (marzec-sierpień 2023). Zaległość: 650 zł x 6 = 3900 zł. To właśnie ta kwota musiała zostać spłacona w ciągu 30 dni od przesłuchania.
Przykład 2: Alimenty w wysokości 800 zł miesięcznie. Niepłacenie przez 5 miesięcy. Zaległość: 800 zł x 5 = 4000 zł. Jeśli przesłuchanie odbyło się 15 marca, ostateczny termin spłaty: 14 kwietnia.
Przykład 3: Alimenty 1200 zł miesięcznie. Zaległość za 4 miesiące: 4800 zł. Możliwość spłaty w częściach w ramach 30 dni: np. 2000 zł po tygodniu, 1500 zł po dwóch tygodniach, 1300 zł w 28 dniu – liczy się pełna kwota przed upływem terminu.
Krok po Kroku: Co Zrobić po Otrzymaniu Wezwania?
| Termin | Działanie |
| Dzień 1-2 |
Zapoznanie się z wezwaniem i ustalenie dokładnej kwoty zaległości. Skontaktowanie się z prawnikiem specjalizującym się w prawie rodzinnym. Zebranie dokumentacji finansowej. |
| Dzień 3-7 |
Stawienie się na przesłuchanie w charakterze podejrzanego. Zapisanie dokładnej daty przesłuchania (początek biegu 30 dni). Rozmowa z obrońcą o strategii postępowania. |
| Dzień 8-28 |
Zgromadzenie środków na spłatę zaległości. Dokonanie wpłaty (najlepiej przelewem z adnotacją „spłata zaległych alimentów”). Zachowanie dowodu wpłaty. |
| Dzień 29-30 |
Upewnienie się, że środki dotarły na właściwe konto. Przekazanie dowodu wpłaty obrońcy/do sądu. Przygotowanie dokumentacji na wypadek rozprawy. |
Znaczenie wyroku SN V KK 274/25 dla dłużników alimentacyjnych i ochrony dzieci
Dla kancelarii zajmujących się prawem rodzinnym wyrok ten stanowi potwierdzenie, że w sprawach o niealimentację należy dokładnie analizować moment pierwszego przesłuchania i datę zapłaty zaległości.
W wielu przypadkach – jeśli dłużnik działa szybko i dokonuje spłaty w terminie – możliwe jest skuteczne umorzenie postępowania karnego. Warto jednak pamiętać, że:
- przepis ten nie dotyczy recydywistów ani osób uporczywie uchylających się od obowiązku,
- obejmuje jedynie sytuacje, gdy spłata następuje w całości i w terminie 30 dni,
- dowód zapłaty musi być jednoznaczny i potwierdzony dokumentami.
Wyrok Sądu Najwyższego V KK 274/25 nie tylko kończy sprawę indywidualną, ale także porządkuje praktykę sądów powszechnych, które dotąd różnie interpretowały art. 209 § 4 k.k.
To rozstrzygnięcie przypomina, że celem prawa karnego nie jest karanie dla zasady, lecz ochrona interesu dziecka i zapewnienie mu realnego wsparcia finansowego. Jeśli rodzic spłaca zaległości i podejmuje alimentację na bieżąco – ustawodawca przewidział dla niego szansę uniknięcia wyroku skazującego.
Najczęściej Zadawane Pytania (FAQ)
| Pytanie | Odpowiedź |
| Czy można uniknąć kary za niepłacenie alimentów? | Tak, jeśli zostanie spłacona całość zaległości w ciągu 30 dni od pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego (art. 209 par. 4 k.k.). |
| Od kiedy liczy się 30 dni na spłatę alimentów? | Od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, nie od daty złożenia zawiadomienia o przestępstwie. |
| Czy konieczna jest spłata całości zaległości? | Tak, częściowa spłata nie chroni przed karą. Wymagana jest pełna kwota zaległych alimentów. |
| Ile razy można skorzystać z tego przepisu? | Art. 209 par. 4 k.k. nie zawiera ograniczeń, jednak sąd może uznać uporczywe uchylanie się od obowiązku, co pogorszy sytuację prawną. |
| Czy po spłacie dług jest umorzony? | Nie. Spłata chroni tylko przed karą karną (umorzenie postępowania karnego). Dług cywilny został uregulowany poprzez zapłatę, ale nie został umorzony (został spłacony). |
| Jaka kara grozi za niepłacenie alimentów? | Od grzywny przez ograniczenie wolności do 1 roku pozbawienia wolności (art. 209 par. 1 k.k.). |
| Czy mogę spłacić alimenty w ratach w ciągu tych 30 dni? | Tak, liczy się pełna spłata przed upływem 30 dni. Można wpłacać w ratach, jeśli całość zostanie uiszczona na czas. |
| Co jeśli nie mam pieniędzy na spłatę całości zaległości? | Należy rozważyć pożyczkę, pomoc rodziny lub natychmiastowy wniosek do sądu o obniżenie alimentów. Brak spłaty oznacza odpowiedzialność karną. |
Podsumowanie
Nowy wyrok Sądu Najwyższego z 9 października 2025 r. pokazuje, że:
- samo opóźnienie w płaceniu alimentów nie zawsze musi skończyć się karą,
- liczy się naprawienie skutków – czyli spłata długu,
- termin 30 dni od przesłuchania jest nieprzekraczalny,
Sąd musi umorzyć postępowanie, jeśli warunki z art. 209 § 4 k.k. zostały spełnione.
Dla dłużników alimentacyjnych oznacza to, że wciąż istnieje szansa uniknięcia odpowiedzialności, pod warunkiem szybkiej reakcji i pełnego uregulowania zaległości.
Dla osób uprawnionych – świadomość, że system prawny motywuje do szybkiej zapłaty, co w praktyce przyspiesza uzyskanie należnych środków.
