PRZENIESIENIE PRAW AUTORSKICH A LICENCJA (UMOWA LICENCYJNA)

W obecnym systemie prawnym, aby móc legalnie korzystać z jakiegoś dzieła, trzeba uzyskać na to zgodę uprawnionego podmiotu. Może mieć ona formę umowy przenoszącej majątkowe prawa autorskie lub licencji. Każda z nich jest nieco do siebie podobna, jednak występują między nimi również różnice, których warto mieć świadomość. Przeniesienie praw autorskich a licencja: co warto wiedzieć? 

Autorskie prawa majątkowe — czym są? Co z nich wynika?

Zanim poznasz różnicę między przeniesieniem praw autorskich a umową licencyjną, warto dowiedzieć się, czym są autorskie prawa majątkowe, kiedy wygasają oraz jak się je dziedziczy. 

Są to uprawnienia, których charakter przypomina własność. Odnoszą się do warstwy ekonomicznej i materialnej. Ich właścicielem jest twórca dzieła lub ci, którzy je nabędą (w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy). Co do zasady, wygasają one 70 lat po śmierci autora. Może to też nastąpić wcześniej, jeśli dojdzie do zbycia lub zrzeczenia się. 

Autorskie prawa majątkowe uprawniają do:

• wyłącznego korzystania z dzieła, 
• dowolnego rozporządzania dziełem na każdym polu eksploatacyjnym, 
• otrzymywania wynagrodzenia za korzystanie z dzieła. 

W każdym wypadku twórca może zdecydować się na zbycie uprawnień. Jak często się to zdarza? Zakup praw autorskich jest częstą praktyką. Na podstawie zawartej umowy nabywca zyskuje prawa majątkowe, które wcześniej należały do zbywcy. Kwestie związane z dalszym rozporządzeniem zależą od ustaleń zawartych w kontrakcie. 

Co ważne, polski system prawny dopuszcza też dziedziczenie praw autorskich. W związku z tym autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze przejęcia spadku — na podstawie ustawy lub testamentu. 

Warto pamiętać o tym, że twórcy dzieła przysługują też inne prawa autorskie, a konkretnie autorskie prawa osobiste. Należą one tylko do autora utworu. Nie można ich zbyć, przenieść, odziedziczyć ani się zrzec. Stanowią formę niemajątkowej ochrony więzi dzieła z autorem. Objawiają się m.in. w tym, że tylko on ma prawo do zadecydowania o sposobie korzystania z niego czy oznaczenia go swoim imieniem/nazwiskiem/pseudonimem. 

Umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe a umowa licencyjna: charakterystyka zagadnień 

Umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe a umowa licencyjna: czym się różnią, a co je łączy? O jakich aspektach trzeba pamiętać? Aby w pełni zrozumieć temat, warto zapoznać się ze specyfiką każdego zagadnień. 

Przeniesienie autorskich praw majątkowych — najważniejsze informacje 

Autorskie prawa majątkowe można nabyć na podstawie umowy. Powinna ona być zawarta na piśmie, pod rygorem nieważności (jeśli zostanie zawarta np. w formie ustnej, nie będzie miała obowiązującej mocy). Na jej podstawie właściciel praw może je przenieść na inny podmiot odpłatnie lub nieodpłatnie, co wynika z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jeżeli w zapisach nie wskaże się nieodpłatności, to co do zasady przyjmuje się, że zbywcy będzie należało się wynagrodzenie. Jeśli nie wskazano jego wysokości, szacuje się ją na podstawie udzielonych uprawnień i korzyści, które z nich wynikają. 

Kiedy wygasają autorskie prawa majątkowe nabyte w formie umowy?

To zależy. Cechą charakterystyczną zobowiązania jest to, że wynikające z niego ustalenia są ograniczone w czasie. Kiedy wygasną, prawa wrócą do poprzedniego właściciela (nie trzeba zawierać do tego kolejnej umowy, chyba że inaczej wynika z ustaleń między stronami). 

Co ważne, nawet po przeniesieniu autorskich praw majątkowych, twórcy nadal przysługują autorskie prawa osobiste. Kolejną ważną kwestią jest to, że nabywca praw majątkowych powinien z nich korzystać w taki sposób, aby nie ograniczało to możliwości zarobkowych zbywcy, jeśli te są uzależnione od ekonomicznych efektów rozpowszechniania czy korzystania z utworu. 

W kontrakcie muszą być też wyraźnie wskazane pola eksploatacji, na których nabywca może korzystać z dzieła (np. nadawanie utworu w telewizji, odtwarzanie go w kinie). Co jeszcze jest ważne w kontekście umowy, na podstawie której przenosi się prawa majątkowe? Definicja prawna odnosząca się do kontraktu wskazuje, że może on dotyczyć tylko części lub całości  praw (chyba że jest się współtwórcą — wtedy można zarządzać tylko swoją częścią).

Licencja a prawa autorskie: najważniejsze informacje o licencji 

Licencja a prawa autorskie: na czym polega umowa licencyjna? Co trzeba o niej wiedzieć? Prawo licencyjne pozwala właścicielowi autorskich praw majątkowych udzielać licencji na korzystanie z dzieła — w dowolnej liczbie, chyba że udziela się upoważnienia do korzystania w wersji wyłącznej. 

Czym różni się od omówionego wcześniej stosunku umowa licencyjna? Prawa autorskie majątkowe, jeśli zostają przeniesione w ramach zawieranego kontraktu, odbierają ich zbywcy częściowo lub całkowicie możliwość zarabiania na dziele. Przy licencji jest inaczej, ponieważ nie dochodzi do zbycia tych praw. 

W licencji wskazuje się zasady korzystania z utworu i ich zakres, w tym pola eksploatacyjne. Trzeba też wyraźnie wskazać, na jaki okres jest udzielane upoważnienie. W przeciwnym razie licencjobiorca utraci prawo do korzystania z utworu po upływie 5 lat. Umowa licencyjna w prawie autorskim powinna również wyraźnie wskazywać zakres korzystania z licencji, aby nie dochodziło na tym tle do żadnych konfliktów. 

Podobieństwa i różnice między przeniesieniem praw autorskich a umową licencyjną 

• Aby zrozumieć istotne różnice między poruszanymi zagadnieniami, trzeba wiedzieć, co to są prawa majątkowe, z czego wynikają, komu przysługują i jak długo obowiązują. 
• Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych znacząco różni się od licencji. W przypadku pierwszej z nich zbywca traci na czas wskazany w umowie prawa do korzystania z utworu w zakresie ekonomicznym. W drugim przypadku tak się nie dzieje. Nadal może zarabiać na programie komputerowym, filmie czy książce. Nabywca licencji korzysta z dzieła tylko w sposób i w obszarze wskazanym w umowie licencyjnej. 
• Po przeniesieniu autorskich praw majątkowych nabywca staje się ich podmiotem. Licencjobiorca już nie. Umowy licencyjne w prawie autorskim sprawiają, że ten, kto udziela upoważnienia do korzystania, nadal jest podmiotem praw majątkowych. 
• Te same prawa majątkowe można przenieść tylko na jedną osobę. Licencja, o ile nie jest wyłączna, może być udzielana wielokrotnie, wielu osobom.