+48 691 058 127
Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 oraz wprowadzone przez rząd restrykcje i ograniczenia mające uchronić społeczeństwo przed rozprzestrzenianiem się wirusa wpływają nie tylko na nasze codzienne życie, ale również na funkcjonowanie przedsiębiorstw i realizację kontraktów.
W obecnej sytuacji podstawowe zasady rządzące ponoszeniem odpowiedzialności odszkodowawczej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy oraz zapłatę kar umownych za opóźnienie mogą ulec znacznym ograniczeniom.
Uwolnienie się kontrahenta od zapłaty odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy
W przeważającej mierze strony umowy ponoszą odpowiedzialność odszkodowawczą za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy na zasadzie winy. Oznacza to, że w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umowy przez jedną ze stron na skutek wystąpienia okoliczności, za które ta strona odpowiedzialności nie ponosi, będzie mogła uwolnić się również od obowiązku naprawienia szkody.
Wśród okoliczności których wystąpienie wpływa na ograniczenie obowiązku naprawienia szkody jest wystąpienie siły wyższej, czyli nagłego, zewnętrznego zdarzenia, którego strony nie mogły przewidzieć w momencie zawarcia umowy i którego skutkom nie można było w racjonalny sposób zapobiec. Do takich zdarzeń zaliczyć należy m.in. pandemie i epidemie.
Strona, która napotkała na trudności w realizacji swoich zobowiązań umownych na skutek wystąpienia siły wyższej i zamierza uwolnić się od odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy powinna przede wszystkim:
- Wykazać się należytą starannością przy realizacji wiążących zobowiązań umownych, prowadzących do wykonania umowy (ocena należytej staranności w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej będzie przeprowadzana w oparciu o wykorzystanie wiedzy fachowej, obejmującej zarówno formalne kwalifikacje, jak również doświadczenie wynikające z praktyki zawodowej a także zwyczajowo przyjęte standardy wymagań).
„Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 6 października 2016 r. (sygn. akt I ACa 246/16)
Staranność wymagana w stosunkach danego rodzaju będzie musiała być uwzględniana w odniesieniu do wiedzy, doświadczenia i umiejętności praktycznych, jakie wymagane są od przedsiębiorcy podejmującego się określonej działalności. Wysoki stopień staranności wynika bezpośrednio z faktu, że oczekiwania osoby zawierającej z nim umowę zazwyczaj są wyższe niż w stosunku do osoby, która nie prowadzi danej działalności zawodowo. Ustawodawca zakłada więc, że osoba ta nie tylko ma większą wiedzę i doświadczenie niż osoba nieprowadząca takiej działalności, ale jest od niej rzetelniejsza i ma większą zdolność przewidywania.”
- Szczegółowo udokumentować okoliczności, które potwierdzają, że bezpośrednią przyczyną niewywiązania się z umowy były konkretne zdarzenia spowodowane siłą wyższą, co wiąże się
z zebraniem odpowiednich dowodów. - Poinformować w możliwie jak najszybszym czasie drugą stronę zawartej umowy o wystąpieniu ryzyka niewykonania lub nienależytego wykonania umowy oraz podjąć działania zaradcze mające na celu zminimalizowanie ryzyka.
Renegocjacja warunków umowy, mediacja i spór sądowy.
Klauzula rebus sic stantibus
Podjęcie tych wszystkich działań przez przedsiębiorcę otwiera drogę do renegocjacji warunków wykonania umowy, odstąpienia od kar umownych, podjęcia mediacji. W sytuacji w której negocjacje i mediacje warunków realizacji umowy nie przynoszą oczekiwanego efektu, zaś na skutek pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 nastąpiła dysproporcja w świadczeniu stron przekraczająca poziom akceptowalnego ryzyka w relacjach handlowych można wystąpić do sądu z żądaniem zmiany sposobu wykonania umowy, wysokości świadczeń lub rozwiązania umowy, powołując się na klauzulę rebus sic stantibus zawartą w art. 357(1) kodeksu cywilnego .
Art. 357 1§ 1 kc - Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
