Zakaz prowadzenia pojazdów należy do środków karnych przewidzianych przez kodeks karny. Zakaz prowadzenia pojazdów może zostać orzeczony przez sąd w sytuacji, gdy uczestnik ruchu, którym jest pieszy, kierujący, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze popełnia przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
Na czym polega zakaz prowadzenia pojazdów? Jak długo trwa?
Zakaz prowadzenia pojazdów sąd może orzec terminowo lub dożywotnio.
Zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 1 roku do lat 15, sąd orzeka w sytuacji skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji lub w razie skazania za przestępstwa określone w:
- art. 178b kk (ucieczka przed pościgiem prowadzonym przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego);
- art. 180a kk (prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień);
- art. 244 kk (niestosowanie się do orzeczonych przez sąd środków karnych, jeżeli czyn sprawcy polegał na niezastosowaniu się do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych);
Zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 3 do lat 15, sąd orzeka w sytuacji, kiedy skazany za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia powodując wypadek drogowy lub katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym lub jej bezpośrednie niebezpieczeństwo.
Dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów
Dożywotnie orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów możliwe jest wyłącznie w razie skazania za przestępstwa określone w:
- art. 178a § 4 kk (ponowne prowadzenie pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego);
- art. 173 kk, 177 § 2 kk lub art. 355 § 2 kk (sprowadzenie katastrofy, wypadek komunikacyjny), którego następstwem były śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu innej osoby, tylko wówczas, gdy sprawca w czasie popełnienia któregokolwiek z tych przestępstw znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia – chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Sąd orzekając zakaz prowadzenia pojazdów nakłada na skazanego obowiązek zwrotu prawa jazdy. Brak zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdów mechanicznych wbrew przekonaniu niektórych kierowców, ma jedynie niekorzystne konsekwencje.
Po pierwsze, zakaz prowadzenia pojazdów określony w wyroku sądu obowiązuje od daty jego prawomocności i nie uprawnia do dalszego kierowania pojazdami, niezależnie od tego czy dokonano faktycznego zatrzymania dokumentu prawa jazdy.
Po drugie wstrzymuje rozpoczęcie terminu, od którego biegnie zakaz prowadzenia pojazdów.
Termin zatrzymania prawa jazdy liczy się od dnia faktycznego zaboru prawa jazdy przez właściwego organ administracyjny, co oznacza, że mimo sądowego zakazu prowadzenia pojazdów, termin zakazu nie płynie jeśli kierowca nie dokonał faktycznego zwrotu prawa jazdy.
Kto i kiedy orzeka zakaz prowadzenia pojazdów?
Zakaz prowadzenia pojazdów orzeka sąd. Zgodnie z przepisami kodeksu karnego istnieją przestępstwa, za które sąd może, ale nie musi orzec zakaz prowadzenia pojazdów, jak i również takie za których popełnienie, orzeczenie takiego zakazu jest obowiązkowe i sąd nie może takiego zakazu pominąć w wyroku skazującym.
Wyróżniamy dwa rodzaje zakazów prowadzenia pojazdów:
- Nieobowiązkowy zakaz prowadzenia pojazdów
W razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji sąd może, ale nie musi orzekać zakazu prowadzenia pojazdów, jeżeli wystąpią okoliczności przemawiające na korzyść sprawcy.
- Obowiązkowy zakaz prowadzenia pojazdów
Orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów jest obowiązkowe w sytuacji, gdy sprawca popełnieni przestępstwo komunikacyjne w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo zbiegnie z miejsca zdarzenia lub popełni przestępstwo określone w art. 178b k.k. (tj. ucieczka przed pościgiem prowadzonym przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego), 180a k.k. (tj. prowadzenie pojazdu mechanicznego po cofnięciu uprawnień) lub art. 244 k.k. (tj. niestosowanie się do orzeczonych przez sąd środków karnych, jeżeli czyn sprawcy polegał na niezastosowaniu się do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych). Sąd w takich okolicznościach nie może odstąpić od zastosowania zakazu prowadzenia pojazdów.
Czym jest blokada alkoholowa?
Blokada alkoholowa to urządzenie techniczne montowane w samochodzie, które uniemożliwia uruchomienie silnika pojazdu, w sytuacji w której poziom alkoholu w wydychanym przez kierowcę powietrzu jest wyższy niż 0,1 mg alkoholu w 1 dm3. Silnik pojazdu może zostać uruchomiony tylko wówczas, kiedy kierujący pojazdem podda się badaniu stanu trzeźwości. W kontekście zakazu prowadzenia pojazdów, blokada alkoholowa pozwala złagodzić lub skrócić negatywne skutki zakazu prowadzenia pojazdów. W sytuacji w której skazany wykonał już przynajmniej połowę wymiaru orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów, może on starać się o zamianę zakazu na zakaz prowadzenia pojazdów, które nie są wyposażone w taką blokadę, co oznacza, że będzie mógł prowadzić pojazd wyposażony w blokadę alkoholową. Decyzja sądu w tym zakresie będzie zależała od wielu czynników, między innymi od tego, czy dotychczasowe zachowanie sprawcy wskazuje na to, że nie zagraża on bezpieczeństwu w komunikacji, od postawy i zachowania się skazanego w trakcie wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów. Jeśli sąd przychyli się do wniosku, skazany będzie zobowiązany przejść badania psychotechniczne i lekarskie, a niekiedy również, jeśli zakaz prowadzenia pojazdów trwał dłużnej niż rok ponownie przystąpić do egzaminu na prawo jazdy.
Jakie pojazdy obejmuje zakaz prowadzenia pojazdów?
Zakaz prowadzenia pojazdów obejmuje pojazdy określonego rodzaju, wszelkie pojazdy lub wszelkie pojazdy mechaniczne. W przypadku orzeczenia przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów (lub pojazdów mechanicznych) określonego rodzaju, sąd musi określić o jakie pojazdy chodzi. Zakaz może dotyczyć zarówno pojazdów, maszyn jak i urządzeń przystosowanych do ruchu lądowego, wodnego i powietrznego. Pojazd mechaniczny, jako taki nie został zdefiniowany w prawie karnym. Z orzecznictwa sądowego wynika jednak, że „pojazdem mechanicznym w ruchu lądowym w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego jest każdy pojazd drogowy czy szynowy napędzany umieszczonym w nim silnikiem, jak również maszyna samobieżna i motorower”.
Odzyskanie prawa jazdy po orzeczeniu zakazu – warunki
Odzyskanie prawa jazdy po orzeczeniu zakazu nie będzie trudne w sytuacji, jeśli prawo jazdy zostało zatrzymane na krócej niż rok. Wówczas należy poczekać do końca okresu na jaki zakaz został orzeczony i złożyć odpowiednie dokumenty w urzędzie, celem zwrotu prawa jazdy. Kierowca któremu sąd orzeknie zakaz prowadzenia pojazdu na dokładnie 12 miesięcy (1 rok), nie ma obowiązku ponownego zdawania egzaminu na prawo jazdy. Inaczej wygląda sytuacja, jeśli zakaz prowadzenia pojazdów był dłuższy niż rok. W takiej sytuacji, konieczne będzie ponowne przystąpienie do egzaminu teoretycznego i praktycznego na prawo jazdy. Niestety nie można skrócić trwania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, ale jeśli skazany kierowca odbył już połowę orzeczonego zakazu lub w przypadku dożywotniego zakazu minęło 10 lat, sąd może zmienić sposób wykonania przez niego kary, wydając zgodę na prowadzenie pojazdu w którym została zamontowana blokada alkoholowa.
Kancelaria Adwokacka Agnieszka Duży we Wrocławiu specjalizuje się w sprawach związanych z prawem karnym. Jeśli potrzebujesz porady w tym zakresie – skontaktuj się z Naszymi adwokatami.
