UMOWA PRZEZ INTERNET - KIEDY JEST WAŻNA?

Globalizacja idąca w parze z dynamicznym rozwojem technologii informatycznych sprawia, że coraz powszechniejsze staje się zawieranie umów przez internet. Przeniesienie tej sfery działalności do sieci pozwala usprawnić dotychczasowy, żmudny proces wymiany papierowych dokumentów. To ogromna oszczędność naszego czasu i zasobów naszej planety. Jak jednak zmiana ta wpłynęła na prawne aspekty zawierania umów? Czy zawarta przez internet umowa bez podpisu jest ważna tak samo, jak podpisana odręcznie na kartce papieru?

Umowa tradycyjna a umowa internetowa

W świetle polskiego prawa każda umowa to porozumienie stron oparte o zgodne oświadczenia woli złożone w odniesieniu do wzajemnych praw i obowiązków. Umową nie jest zatem jednostronne oświadczenie woli (np. oświadczenie o odrzuceniu spadku), ale będzie nią choćby zakup towaru przez klienta na podstawie wydanego przez kasjera paragonu. Innymi słowy, zawarcie umowy drogą elektroniczną jest jak najbardziej możliwe, o ile polega na wyrażeniu zgodnych oświadczeń woli obu stron.

Art. 60 kodeksu cywilnego definiuje oświadczenie woli jako każde zachowanie się osoby dokonującej czynności prawnej, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny (czyli jednoznaczny, niebudzący żadnych wątpliwości co do intencji), w tym ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej uznaje się za prawidłowo złożone wówczas, gdy możliwe jest ustalenie tożsamości składającej je osoby, a samo oświadczenie wprowadzono do środka komunikacji elektronicznej tak, by druga strona mogła zapoznać się z jego treścią. Oczywiście złożone drogą internetową oświadczenia woli nie mogą być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego ani z prawem. 

Kiedy podpisywanie  umowy przez internet nie jest możliwe?

Choć zasadniczo umowa nie musi stanowić papierowego dokumentu opatrzonego podpisami stron, istnieje katalog umów, które wymagają określonych form zawierania pod rygorem ich nieważności. Kodeks cywilny wymienia kilka form wyrażania oświadczeń woli: dokumentową (gdzie dokumentem może być każdy nośnik informacji), elektroniczną (z kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi), pisemną (z własnoręcznymi podpisami stron). Podpisywanie umów na odległość jest niemożliwe wówczas, gdy forma pisemna wymaga – na mocy prawa – urzędowego lub notarialnego poświadczenia podpisu. Nie można zatem zawrzeć przez internet np. umowy kupna nieruchomości. 

Co jeszcze warto wiedzieć o zasadach zawierania umów online?

Zawierając umowy elektroniczne, warto zwracać uwagę na takie kwestie, jak czas i miejsce ich zawarcia. Jak w przypadku każdej umowy data wskazuje na moment, w którym pomiędzy stronami nawiązuje się stosunek prawny i wiązane z nim prawa i obowiązki. Miejsce zawarcia umowy może zaś mieć znaczenie np. ze względów podatkowych. Umowa zawarta przez internet ważna jest od chwili, w której strona składająca ofertę uzyskuje od drugiej strony (np. kupującego) potwierdzenie o jej przyjęciu. Za miejsce zawarcia umowy przez internet uznaje się siedzibę oferenta (np. sprzedawcy).

Czy możliwe jest odstąpienie od umowy zawartej przez internet?

Odstąpienie od każdej umowy najczęściej jest możliwe na warunkach określonych przez samą umowę. Jeśli chodzi o umowy zawierane na odległość, w tym umowy elektroniczne,  to – zgodnie z art. 27 Ustawy o prawach konsumenta – Konsument […] może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów. Istnieją nieliczne wyjątki od tej reguły (np. sytuacja, w której przedmiotem świadczenia jest rzecz wyprodukowana według specyfikacji konsumenta), niemniej odstąpienie od umowy zawartej drogą elektroniczną zwykle nie nastręcza trudności.