Blog

dziedziczenie ustawowe adwokat wrocław

Dziedziczenie ustawowe jest jednym ze sposobów ustalenia kręgu spadkobierców po zmarłym, jeśli spadkodawca nie sporządził testamentu. Na podstawie przepisów kodeksu cywilnego możemy ustalić jaka będzie kolejność dziedziczenia, czyli kto i w jakim udziale odziedziczy spadek. Modyfikacji kręgu spadkobierców z ustawy możemy dokonać wyłącznie na podstawie testamentu. Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w 90% spraw spadkowych w Polsce.

 

 

 

Dziedziczenie ustawowe a dziedziczenie testamentowe 

 

Dziedziczenie może przybrać dwie formy: dziedziczenie testamentowe oraz dziedziczenie ustawowe kc. Dziedziczenie z testamentu ma miejsce jeśli spadkodawca pozostawił ważny testament i wskazał w nim swojego spadkobiercę, a spadkobierca testamentowy przyjął spadek. Spadkobiercą testamentowym, czyli nabywcą spadku na podstawie testamentu mogą być dowolne podmioty, wybrane przez spadkodawcę nawet spoza kręgu rodziny i bliskich. Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem z ustawy. Tylko na podstawie testamentu można dokonać zmiany w ustawowej kolejności dziedziczenia.

Dziedziczenie z ustawy znajduje zastosowanie w sytuacji w której spadkodawca nie sporządził testamentu, testament okazał się nieważny lub osoby powołane do dziedziczenia w testamencie nie mogą być spadkobiercami lub nastąpiło zrzeczenie się dziedziczenia lub odrzucenie spadku przez spadkobierców. Wówczas stosuje się zasady dziedziczenia spadku wynikające z przepisów Kodeksu Cywilnego. Pojawia się wówczas pytanie jaka jest kolejność dziedziczenia z ustawy? Kto dziedziczy na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym i jaka część komu się należy?

Jakie są zasady dziedziczenia ustawowego?

 

Zgodnie z art. 931-940 Kodeksu cywilnego porządek dziedziczenia opiera się na stosunku małżeństwa, pokrewieństwa i przysposobienia. Ustawowych spadkobierców można podzielić na kilka grup, poczynając od najbliższych zmarłemu osób, czyli małżonka i dzieci, aż po podmioty publicznoprawne. Ogólne zasady dziedziczenia ustawowego zakładają, że spadkobierca zaliczany do dalszej linii dziedziczenia zyskuje prawo do spadku wówczas, gdy zabraknie osoby powołanej przed nim lub kiedy osoba ta nie może lub nie chce odziedziczyć spadku.

Kolejność dziedziczenia ustawowego

 

Kolejność dziedziczenia ustawowego została ona opisana w Kodeksie Cywilnym (prawo spadkowe) w księdze IV, tytuł II: Dziedziczenie ustawowe. Dziedziczenie według kolejności oznacza wejście danej linii dziedziczenia w której poszczególne osoby dziedziczą, jeśli brak jest bliższych krewnych. Kolejność danej linii dziedziczenia została przedstawiona poniżej:

I : małżonek i zstępni spadkodawcy (dzieci i wnuki);

II linia dziedziczenia: małżonek i rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa spadkodawcy

III linia dziedziczenia: dziadkowie (zstępni dziadków: dzieci i wnuki)

IV linia dziedziczenia: pasierbowie - dzieci małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku, czyli pasierb, którego rodzice nie żyją

V linia dziedziczenia: gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy i Skarb Państwa

 

Kto dziedziczy w pierwszej kolejności?

 

Do pierwszej linii dziedziczenia zalicza się małżonek i dzieci spadkodawcy oraz jego dalsi zstępni (czyli potomkowie dzieci). Małżonek zawsze dziedziczy w pierwszej kolejności. Jeśli nie dochodzi do dziedziczenia dzieci i wnuków ponieważ ich brak, w dalszej kolejności dziedziczy grupa druga. Do drugiej grupy dziedziczenia ponownie zalicza się małżonek, a wraz z nim rodzice i rodzeństwo zmarłego oraz zstępni (dzieci, wnuki) rodzeństwa.

Następni w kolejności dziedziczenia spadku są dziadkowie spadkodawcy oraz ich zstępni. Ostatnią spośród bliskich zmarłego grupą powołanych do dziedziczenia są jego pasierbowie. Jeśli dziedziczenie według kolejności wskazanej powyżej nie jest możliwe z uwagi na brak krewnych, oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza składa Gmina, czyli Skarb Państwa. Wiele osób zastanawia się wówczas, co z długami spadkodawcy? Czy dziedziczenie długów przez Gminę jest możliwe? Tak Gmina dziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że jest zobowiązana pokryć długi zmarłego do wysokości nabytego w spadku majątku.

 

Pierwsza linia - dziedziczenie małżonków i dzieci

 

W pierwszej kolejności, majątek spadkodawcy dziedziczy małżonek i dzieci spadkodawcy. W sytuacji, w której małżonek dziedziczy wraz z dziećmi, część przypadająca małżonkowi, tzw. udział spadkowy nie może być niższy niż 1/4 części spadku. W konsekwencji oznacza to, że w przypadku większej ilości dzieci niż troje, małżonek zawsze dziedziczy część spadku równą 1/4, zaś dzieci, pozostałe 3/4 części spadku dzielone między nich na równe udziały. Dziedziczenie majątku spadkowego wyłącznie przez małżonka ma miejsce w sytuacji, gdy brak dzieci, wnuków, rodziców, rodzeństwa, dzieci i wnuków rodzeństwa spadkodawcy. Wówczas majątek spadkodawcy dziedziczy małżonek w całości.

Przykład I:
Zmarł Jerzy Kowalski, który miał żonę i jedną córkę. Spadek po mężu odziedziczy jego żona i córka po równo. Udział spadkowy każdej będzie wynosił 1/2 części spadku.

Przykład II:
Zmarł Jerzy Kowalski, który miał żonę i czwórkę dzieci. Udział spadkowy małżonka nie może być niższy iż 1/4. Spadek po mężu odziedziczy jego żona, której udział spadkowy wyniesie 1/4 części spadku oraz dzieci, które nabędą pozostałe 3/4 udziału w spadku w równych częściach. Oznacza to, że udział spadkowy każdego dziecka wyniesie 3/16 części w spadku.

 

Dziedziczenie ustawowe małżonków po rozwodzie.

Czy rozwód i separacja wpływa na dziedziczenie?

 

Warto wskazać, że odziedziczy spadek z ustawy jedynie osoba, która pozostawała w związku małżeńskim ze spadkobiercą w chwili jego śmierci. Nie dziedziczy z ustawy małżonek rozwiedziony albo pozostający ze zmarłym w separacji. Nie ma za tu znaczenia ustrój majątkowy pomiędzy małżonkami – te same zasady dziedziczenia dotyczą małżonka zarówno w sytuacji istnienia wspólności majątkowej, jak i rozdzielności małżeńskiej. Warto dodać, że w przypadku wspólności majątkowej masę spadkową stanowi tylko połowa majątku wspólnego (druga pozostaje przy żyjącym małżonku). Pamiętać jednak należy, że mimo, że dziedziczenie ustawowe małżonków rozwiedzionych lub w separacji nie jest możliwe, to nie ma przeszkód, aby uznać, że takie osoby dziedziczą spadek na podstawie testamentu, jeśli został przez spadkodawcę skutecznie sporządzony.

Zasady dziedziczenia spadku wyłączają od dziedziczenia również małżonka przeciwko, któremu został złożony jeszcze za życia spadkodawcy pozew o rozwód lub separację z jego wyłącznej winy, a żądanie to było zasadne. Wyłączenia od dziedziczenia takiego małżonka może domagać się każdy spadkobierca ustawowy. Termin na złożenie wniosku o wyłączenie małżonka od dziedziczenia wynosi pół roku od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o śmierci spadkodawcy lub od dnia otwarcia testamentu, nie więcej jednak 1 niż rok od otwarcia spadku.

 

Dziedziczenie dzieci w przypadku braku małżonka

 

W przypadku braku małżonka dziedziczenie majątku następuje wyłącznie przez jego dzieci, jeśli żyją. Wyłączają one wstąpienie w miejsce małżonka innych krewnych. Udział spadkowy każdego dziecka (z aktualnego małżeństwa, z poprzedniego małżeństwa, ze związku pozamałżeńskiego, a także przysposobionego) jest równy. Oznacza to, że w przypadku spadkodawcy, który posiada czworo dzieci i w chwili śmierci jest wdowcem lub jest rozwiedziony, dzieci spadkodawcy odziedziczą po nim po równo, każde po 1/4 części spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy zmarło przed spadkodawcą, wówczas jego udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom (wnukom spadkodawcy) w częściach równych. W pierwszej linii dziedziczenia mogą znaleźć się także prawnuki zmarłego, jako dalsi zstępni spadkodawcy, którzy wchodzą w miejsce dzieci zmarłego.

 

Kto odziedziczy spadek po bezdzietnym?

 

Jak wygląda dziedziczenie po osobie bezdzietnej? Które osoby dziedziczą spadek, jeśli zmarły nie miał dzieci? W sytuacji, w której spadkobierca nie pozostawił po sobie dzieci i wnuków w grę wchodzi dziedziczenie rodziców obok małżonka.Spadek po mężu bez dzieci odziedziczy drugi małżonek i rodzice spadkodawcy. Dziedziczą po zmarłym małżonek i rodzice spadkodawcy. Wówczas, spadek dziedziczą rodzice zmarłego po 1/4 części spadku każdy, zaś małżonek dziedziczy część spadku równą 1/2, tj. połowie spadku.

Przykład:

Zmarła Teresa Kowalska, która nie posiadała potomstwa. Pozostawiła męża i rodziców. W takiej sytuacji udział spadkowy małżonka wyniesie połowę spadku po żonie, zaś drugą połowę odziedziczą jej rodzice. Udział spadkowy rodzica wyniesie 1/4 części spadku.

 

Kto dziedziczy spadek, jeśli nie ma małżonka i dzieci?

 

W braku zstępnych spadkodawcy, czyli dzieci i wnuków oraz małżonka, cały spadek dziedziczą rodzice zmarłego. Jeżeli w chwili otwarcia spadku żyje tylko jeden z rodziców, dziedziczy on połowę spadku wraz z rodzeństwem spadkodawcy. Udział spadkowy zmarłego rodzica przypada bowiem rodzeństwu. Jeśli chodzi o kwestię dziedziczenia przez rodziców, nabywają oni prawo do spadku niezależnie od tego, czy pozostają w związku małżeńskim, czy nie. Nie ma także znaczenia, jak układały się ich relacje ze spadkodawcą za jego życia. Dziedziczyć może np. ojciec zmarłego pozbawiony przed laty praw rodzicielskich, chyba że spadkodawca miał rodziców adopcyjnych. Wówczas to oni zostają powołani do spadku w tej linii dziedziczenia.

Przykład:

Zmarł Jan Kowalski, który był bezdzietnym kawalerem. Przy życiu pozostał jego ojciec i brat. Odziedziczą spadek po połowie. Udział spadkowy rodzica wyniesie 1/2 części spadku, tak samo udział brata, który również odziedziczy spadek w 1/2 części spadku.

 

Dziedziczenie rodzeństwa

 

Jeśli spadkodawca nie miał małżonka ani żadnego potomstwa, cały spadek dziedziczą rodzice. Jeśli zabranie rodzica to rodzeństwo spadkodawcy dziedziczy, wchodząc w jego miejsce. Rodzeństwo spadkodawcy dziedziczy w częściach równych. Czy przyrodnie rodzeństwo również odziedziczy spadek? Nie ma znaczenia, czy jest to rodzeństwo biologiczne, czy przyrodnie. Dziedziczenie rodzeństwa nie ma wyjątków. Jeśli któreś z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, czyli zmarło przed spadkodawcą, to prawo do jego części majątku – zgodnie z zasadą kolejności dziedziczenia – przechodzi na jego zstępnych (dzieci rodzeństwa spadkodawcy). Gdy brakuje rodzeństwa spadkodawcy oraz ich zstępnych, cały spadek dziedziczy jeden z żyjących rodziców.

 

Dalsza linia - dziedziczenie ustawowe: dziadkowie i pasierbowie spadkodawcy

 

W przypadku braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek dziedziczą dziadkowie spadkodawcy i ich dzieci i wnuki, a jeśli ich brak – pasierbowie osoby zmarłej. Za dziadków zmarłego uważa się każdego z rodziców jego matki i ojca (czyli dwie babcie i dwóch dziadków). Do kręgu ustawowych spadkobierców nie należą już jednak dalsi wstępni zmarłego (czyli pradziadkowie). Jeśli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, a miałoby do niego prawo w związku z kolejnością dziedziczenia ustawowego, prawo to przechodzi na jego zstępnych, czyli (dzieci, wnuki). Od czasu zmiany w prawie spadkowym, która miała miejsce 15 listopada 2023 r. obowiązuje nowy porządek dziedziczenia w zakresie kręgu zstępnych dziadków spadkodawcy, którzy mają możliwość dziedziczenia spadku. Zostali ograniczeni do dzieci i wnuków dziadków, bez dalszych zstępnych. Oznacza to, że wyłączeni z dziedziczenia będą dalsi zstępni dziadków spadkodawcy - cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze pokolenia

Jeśli dziedziczenie dziadków nie jest możliwe następni w kolejności dziedziczenia spadku są pasierbowie spadkodawcy. Mogą to być zarówno naturalne dzieci jego małżonka, jak i dzieci przez niego przysposobione. Pasierb nabywa jednak prawo do spadku tylko wówczas, gdy żadne z jego rodziców nie dożyło chwili jego otwarcia. Dziedziczenie pasierbów ogranicza się tylko do nich i nie dotyczy już zstępnych (dzieci) pasierba.

 

Zmiany w prawie spadkowym 2024 r.

Jak zmiany w prawie spadkowym wpłynęły na porządek dziedziczenia?

 

Nowelizacja kodeksu cywilnego w zakresie spadków obowiązuje od dnia 15 listopada 2023 r. Konsekwencją zmiany w dziedziczeniu jest m.in. nowy porządek dziedziczenia w zakresie kręgu zstępnych dziadków spadkodawcy, którzy mają możliwość dziedziczenia spadku. Kolejność dziedziczenia wydaje się dosyć skomplikowana. Dziadkowie spadkodawcy powołani do dziedziczenia dziedziczą w równych częściach. Jeśli któryś z dziadków spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku to przypadający mu spadek przypada jego dzieciom w częściach równych. Jeśli którekolwiek z tych dzieci nie dożyje otwarcia spadku to jego udział w spadku przypada jego dzieciom. Jeśli żadne z jego dzieci i wnuków nie dożyło otwarcia spadku, jego udział w spadku przypadka pozostałym dziadkom. Zmiany w dziedziczeniu ograniczyły krąg zstępnych danego dziadka do jego dzieci i wnuków. Wyłączeni z dziedziczenia zostali dalsi zstępni dziadków spadkodawcy - cioteczne lub stryjeczne wnuki i dalsze kuzynostwo.

 

Zasady dziedziczenia w przypadku braku krewnych i powinowatych spadkodawcy

 

W ostatniej kolejności, jeżeli brak jakikolwiek krewnych spadkodawcy, spadkobiercą po zmarłym pozostaje Gmina ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. Nie ma w tym przypadku znaczenia miejsce położenia majątku spadkowego. Jeśli zmarły nie mieszkał w Polsce lub jeśli ostatniego miejsca jego zamieszkania nie da się ustalić, spadek przypada Skarbowi Państwa. Ponieważ polskie prawo dziedziczenia nie przewiduje już innych spadkobierców, gmina i Skarb Państwa to jedyne podmioty w kolejności dziedziczenia, które nie mogą odmówić przyjęcia spadku.

Dziedziczenie ustawowe - adwokat z Wrocławia i jego wsparcie

 

Jak widać, sprawy spadkowe mogą być bardzo zawiłe. Często towarzyszą im spory pomiędzy spadkobiercami, albo problemy związane z nieuregulowanymi zobowiązaniami zmarłej osoby. Sytuację komplikuje fakt, że kwestiami dotyczącymi masy spadkowej należy zająć się w trudnym dla bliskich zmarłego czasie żałoby. Na szczęście w tak dużym mieście jak Wrocław można znaleźć adwokata specjalizującego się w kwestiach dziedziczenia ustawowego i dziedziczenia testamentowego, który pokieruje spadkobierców i wskażę czy przyjąć spadek czy odrzucić, jeśli przeważają długi spadkowe oraz w jaki sposób dokonać podziału odziedziczonego majątku.

Pomoc prawnika może być nieoceniona nawet w sytuacji, gdy zmarły pozostawił testament i dochodzi do dziedziczenia testamentowego. Zdarza się bowiem, że akt notarialny pomija niektórych spośród bliskich krewnych, a wówczas przysługuje im prawo do zachowku, o który mogą ubiegać się zgodnie z regułą dziedziczenia ustawowego. Adwokat z Wrocławia może w takiej sytuacji bronić interesów każdej ze stron – zarówno osób pominiętych przy podziale spadku, jak i spadkobierców wskazanych w testamencie.

 

W czym może pomóc adwokat specjalizujący się w sprawach spadkowych?

 

Kancelaria adwokacka Agnieszka Duży może zająć się kompleksową obsługą każdego postępowania spadkowego, niezależnie od tego, czy zmarły pozostawił po sobie testament, czy też podział majątku ma nastąpić wyłącznie w oparciu o zasadę dziedziczenia ustawowego. Dobry adwokat we Wrocławiu, specjalizujący się w sprawach spadkowych udzieli porady prawnej w przypadku takich kwestii, jak np.:

  • prawo do spadku lub zachowku,
  • przyjęcie lub odrzucenie spadku,
  • zniesienie współwłasności,
  • rozliczenie długów spadkowych,
  • zrzeczenie się dziedziczenia,

Na prośbę klienta adwokat dziedziczenie może sprawdzić, czy zmarły zostawił testament i ustalić krąg spadkobierców. Rolą prawnika jest także sporządzenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku przez dziedziczenie ustawowe. Adwokat z Wrocławia, na mocy swojego pełnomocnictwa, może reprezentować klienta we wszystkich sprawach sądowych, tym samym minimalizując jego zaangażowanie w długotrwały, a często także – ze względu na skomplikowane relacje rodzinne – wyjątkowo nieprzyjemny proces.

blog
najnowsze wpisy
Slider
najnowsze wpisy
blog
Slider
  • Default
  • Title
  • Date
  • Random
  • Śmierć bliskiej osoby jest trudnym, bolesnym doświadczeniem. Niestety, już w okresie żałoby trzeba zmierzyć się z szeregiem formalności, między innymi uregulować sprawy spadkowe . Procedura ta często jest skomplikowana, np. w

    Więcej
  • Wiele małżeństw, które żyją w separacji faktycznej lub rozłączeniu, z rozmaitych względów, np. światopoglądowych, nie decyduje się na rozwód. Taki stan rzeczy często pociąga za sobą niewygodne konsekwencje – na przykład

    Więcej
  • Globalizacja idąca w parze z dynamicznym rozwojem technologii informatycznych sprawia, że coraz powszechniejsze staje się zawieranie umów przez internet. Przeniesienie tej sfery działalności do sieci pozwala usprawnić dotychczasowy, żmudny proces

    Więcej