Pożyczka kojarzy się z kredytem zaciągniętym w banku lub innej instytucji finansowej. To rozwiązanie bezpieczne dla obu stron umowy, ponieważ ich interesy chronione są przez przepisy prawa. Niestety, nie każdy może skorzystać z takiej formy finansowania, na przykład w związku z brakiem zdolności kredytowej. Sposobem na pozyskanie potrzebnych środków może być w takim wypadku pożyczka od osoby prywatnej – wolna od formalności i ograniczeń narzucanych przez instytucje. Takie rozwiązanie także uregulowane jest przepisami prawa – można skorzystać z niego całkowicie legalnie i bezpiecznie.
Prywatna pożyczka – kto może jej udzielić?
Pożyczki może udzielić praktycznie każda osoba fizyczna i wiele instytucji (np. pracodawcy swoim pracownikom). Mówiąc o pożyczce prywatnej, mamy na myśli zobowiązania zaciągane pomiędzy członkami rodziny, sąsiadami, znajomymi. Może się zdawać, że w takich relacjach wzajemne wsparcie finansowe nie wymaga żadnych formalności. W istocie, nie trzeba dokumentować drobnej pożyczki udzielonej przyjacielowi. Niemniej nawet w takim przypadku korzystne może okazać się spisanie odpowiedniej umowy.
Jak pożyczyć pieniądze od osoby prywatnej?
Każdą pożyczkę warto udokumentować, ponieważ pisemny dowód zawarcia transakcji służy zachowaniu pełnej jasności i zabezpieczeniu interesów obu stron. Umowa pożyczki pieniędzy pomocna jest nawet wówczas, gdy chodzi o pomoc członka rodziny, która nie obciąża pożyczkobiorcy żadnymi kosztami. Jednoznaczne określenie zasad pozwala uniknąć nieporozumień i nierzadko służy dobru wzajemnych relacji.
Umowa pożyczki prywatnej jest narzędziem, z którym łatwiej wyegzekwować zwrot określonej kwoty, jeśli pożyczkobiorca nie wywiąże się ze swojego zobowiązania. Stanowi dowód, którym można posłużyć się nawet w sądzie. Jednocześnie dzięki pisemnej formie umowy pożyczkobiorca może mieć pewność, że na żadnym etapie nie zaskoczą go warunki pożyczki.
Sporządzenie pisemnej umowy pożyczki prywatnej staje się koniecznością, jeśli jej wartość przekracza 1000 zł. Zgodnie z art. 720 § 2 k.c. taka umowa wymaga zachowania formy dokumentowej.
Czy istnieje wzór umowy pożyczki prywatnej?
Polskie prawo nie precyzuje, jak dokładnie powinna wyglądać umowa pożyczki między osobami prywatnymi. Nie istnieje też żaden formularz, którym można by posłużyć się przy spisywaniu takiej umowy – jej strony mogą swobodnie określić zasady powstałego zobowiązania. W umowie pożyczki pieniędzy z pewnością powinny znaleźć się:
- dane osobowe stron umowy,
- data i miejsce podpisania dokumentu,
- data faktycznego udzielenia pożyczki,
- kwota pożyczki, waluta, w jakiej została udzielona,
- wysokość ewentualnego oprocentowania pożyczki,
- termin spłaty pożyczki (lub harmonogram spłaty rat),
- ustalenia na temat sposobu zwrotu pożyczki (w tym np. numer rachunku bankowego pożyczkodawcy),
- postanowienia dotyczące sposobu zmiany umowy,
- pełne, czytelne podpisy obu stron.
Niezależnie od charakteru relacji pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy warto uzgodnić na piśmie, jakie będą konsekwencje opóźnień w spłacie pożyczki. Im więcej konkretnych ustaleń zawiera taki dokument, tym większa szansa na zabezpieczenie interesów obu stron.
Jakie są koszty pożyczki od osoby prywatnej?
Czy legalna jest pożyczka od osób prywatnych „na procent”? Jak najbardziej, choć istnieją w tej kwestii ograniczenia, które zabezpieczają przed stosowaniem – nagminnych niegdyś – lichwiarskich praktyk. Pożyczkodawca może zadecydować o wysokości oprocentowania prywatnej pożyczki jednak nie może być ono wyższe niż tzw. ustawowe odsetki maksymalne, których wysokość zależy od wysokości stopy referencyjnej NBP (Art. 359. § 2 i 2 1 k.c.). Obecnie jest to 18,5% w skali roku.
Niezależnie od oprocentowania pożyczka od osoby prywatnej może wiązać się z dodatkowymi kosztami, takimi jak opłaty związane z przygotowaniem umowy albo ustanowieniem jej zabezpieczenia. Zgodnie z art. 7202 § 2 k.c. takie pozaodsetkowe koszty nie mogą być wyższe od 25% całkowitej kwoty pożyczki. Przed zawarciem umowy pożyczkodawca ma obowiązek poinformować pożyczkobiorcę o łącznej wysokości kosztów pożyczki (zarówno pozaodsetkowych, jak i z tytułu odsetek).
Prywatna pożyczka może wiązać się kosztami, nawet jeśli pożyczkobiorca ma oddać pożyczkodawcy dokładnie taką kwotę, jaką pożyczył, czyli bez odsetek. Pożyczkobiorca zobowiązany jest bowiem uiścić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 0,5% kwoty pożyczki. Wyjątek stanowi sytuacja, w której obie strony umowy należą do tzw. I grupy podatkowej, czyli są dla siebie najbliższą rodziną. Jeśli kwota pożyczek udzielonych w ciągu ostatnich 5 lat nie przekracza 9 637 zł, pożyczkobiorca jest zwolniony z PCC.
Czy możliwe jest zabezpieczenie pożyczki prywatnej?
Banki i inne instytucje finansowe przed udzieleniem pożyczki oceniają zdolność kredytową, co pozwala im określić, czy potencjalny kredytobiorca będzie w stanie terminowo spłacać swoje zobowiązania. W przypadku pożyczki prywatnej taka analiza zwykle jest niemożliwa. Dlatego jeśli pożyczkobiorca nie jest osobą najbliższą, do której mamy całkowite zaufanie, warto ustalić adekwatne zabezpieczenie pożyczki. Zabezpieczeniem pożyczki prywatnej może być na przykład samochód albo biżuteria. Jeśli umowa zostanie spisana w kancelarii prawnej, możliwe jest nawet ustanowienie hipoteki.
