Do nabycia spadku przez osoby uprawnione do spadku dochodzi już z chwilą śmierci spadkodawcy. W praktyce oznacza to, że osoby uprawnione do spadku z ustawy w przypadku braku testamentu mogą stać się spadkobiercami zanim podejmą decyzję odnośnie tego jak załatwić formalności spadkowe i nabyć prawo do spadku. Spadkobiercy, którzy nie chcą odziedziczyć spadku, powinni w terminie 6 miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, złożyć przed sądem oświadczenie o odrzuceniu spadku.
Jak załatwić formalności spadkowe? Praktyczne wskazówki
W pierwszej kolejności osoby uprawnione do spadku powinny skompletować dokumenty potwierdzające ich prawo do spadkobrania: akty stanu cywilnego potwierdzające pokrewieństwo ze spadkodawcą oraz jego zgon oraz testament lub testamenty jeżeli spadkodawca sporządził ich więcej.
Następnie, spadkobiercy powinni uzyskać potwierdzenie, że są właścicielami spadku. Mogą to uczynić na dwa sposoby:
- sądownie – przez uzyskanie postanowienia Sądu ustalającego krąg spadkobierców,
- notarialnie – przez uzyskanie notarialnego poświadczenia dziedziczenia.
Na skutek podjętych wyżej czynności i wydanych postanowień lub poświadczeń, spadkobiercy stają się prawnymi właścicielami spadku i jego dysponentami. Postanowienie sądu o stwierdzeniu spadku oraz notarialne poświadczenie dziedziczenia, określą osoby które nabyły spadek i w jakiej części i są podstawą do ustalenia kręgu osób uprawnionych do zachowku.
Osoby, które nabyły spadek mogą w kolejnym kroku przeprowadzić dział spadku, celem którego jest wyjście ze stanu współwłasności spadku i podzielenie między sobą konkretnych składników majątku spadkowego.
Ostatnim krokiem jest udanie się w ciągu 6 miesięcy od daty uzyskania postanowienia sądu lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia do Urzędu Skarbowego, celem złożenia deklaracji podatkowej o zwolnieniu z podatku od spadków i darowizn.
Osoby uprawnione do zachowku
Osoby uprawnione do zachowku to dzieci (wnuki, prawnuki), małżonek i rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku, jako spadkobiercy ustawowi. Krąg osób uprawnionych do zachowku jest wąski i nie obejmuje rodzeństwa spadkodawcy, ani dalszym krewnych.
Uprawienie do zapłaty zachowku powstaje wówczas, gdy mimo dziedziczenia, spadkobierca nie otrzymuje majątku spadkowego, ponieważ spadkodawca za życia przekazał swój majątek na rzecz innych osób np. w drodze darowizny lub na wypadek śmierci w formie testamentu. W takiej sytuacji osoby uprawnione do zachowku mogą wystąpić do osób obdarowanych lub spadkobierców testamentowych o zapłatę zachowku w wysokości:
- 1/2 ich udziału spadkowego, jeżeli są osobami dorosłymi;
- 2/3 ich udziału spadkowego, jeżeli są małoletni lub trwale niezdolni do pracy;
Sprawy spadkowe po rodzicach
Po rodzicach dziedziczą dzieci. Jeżeli zmarły rodzic w chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim, wówczas dla małżonka przypada co najmniej ¼ części spadku. Pozostała część spadku w wysokości ¾ dzielona jest w równych częściach między dzieci. Małżonek rozwiedziony nie ma prawa do dziedziczenia po zmarłym rodzicu z ustawy. Może jedynie dziedziczyć z testamentu. Umowy dotyczące rozdzielności majątkowej nie wpływają na zdolność do dziedziczenia po zmarłym małżonku.
Czynności formalne które należy podjąć, aby załatwić sprawy spadkowe po rodzicach, są zbieżne z tymi opisanymi powyżej w zakresie skompletowania dokumentacji oraz wystąpienia przed sąd z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku lub uzyskaniu u notariusza poświadczenia dziedziczenia.
Sprawy spadkowe po rodzicach bardzo często wiążą się z pojawieniem się kręgu osób uprawnionych do zapłaty zachowku, którzy zostali pominięci lub pozbawieni majątku spadkowego na skutek poczynionych przez rodziców darowizn, testamentów. Osoby, które otrzymały w spadku mniej niż pozostali lub nie otrzymały w spadku nic, mają prawo do domagania się od obdarowanego rodzeństwa lub drugiego rodzica zapłaty zachowku.
Pomoc adwokata w sprawach spadkowych
Osoby uprawnione do spadku , zastanawiające się jak załatwić formalności spadkowe mogą skorzystać z pomocy adwokata specjalizującego się w prawie spadkowym. Adwokat od sprawy spadkowych pomoże pozyskać niezbędne dokumenty, wskaże czy w sprawie występują osoby uprawnione do zachowku oraz pouczy o możliwości uzyskania zwolnienia od zapłaty podatku od spadku.
