Rodzice posiadający pełnię władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem w sprawach istotnych dla dziecka powinni decydować wspólnie. W sytuacji, w której rodzice nie potrafią podjąć zgodnej decyzji, rozstrzyga sąd opiekuńczy. W sprawach mniej istotnych każdy z rodziców może decydować samodzielnie, bez uzyskania zgody drugiego rodzica. Co w sytuacji, kiedy jeden z rodziców chce zabrać dziecko na dłuższy wyjazd wakacyjny za granicę?
Kiedy można wywieźć dziecko za granicę bez zgody drugiego rodzica?
Wyjazd dziecka za granicę, czy to na pobyt stały, czy też czasowy w celach wakacyjnych zaliczany jest w praktyce przez sądy do kategorii spraw istotnych, co tym samym oznacza, że wymaga zgody obydwojga rodziców. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia z 6.03.1985 r. w sprawie III CRN 19/85 – „wyjazd dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka wymaga zgody obojga rodziców, wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody orzeczenia sądu opiekuńczego”.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje również wyjątki od zasady współdecydowania rodziców o wyjazdach zagranicznych dziecka. Jeden z rodziców może wyjechać z dzieckiem za granicę bez zgody drugiego rodzica w sytuacji, gdy drugi rodzic został na mocy postanowienia sądu polskiego:
- pozbawiony władzy rodzicielskiej nad dzieckiem,
- władza rodzicielska nad dzieckiem została mu ograniczona,
- władza rodzicielska nad dzieckiem została zawieszona.
Wskutek toczących się między rodzicami spraw rodzinnych, takich jak: rozwód, separacja, ustalenie ojcostwa, pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem jednemu z rodziców, ograniczając jej wykonywanie drugiemu z nich do realizowania obowiązków i uprawnień przyznanych przez sąd. W sytuacji, w której sąd, ograniczając władzę rodzicielską jednemu rodzicowi, nie przyzna uprawienia do współdecydowania o miejscu zamieszkania dziecka, uprawienie do podejmowania decyzji w tym zakresie będzie posiadał rodzic, któremu sąd przyznał pełną władzę rodzicielską nad dzieckiem.
Kiedy zgoda drugiego rodzica na wyjazd dziecka za granicę jest potrzebna?
Zgoda drugiego rodzica na wyjazd dziecka za granicę jest potrzebna we wszystkich innych przypadkach, które zostały wyżej wymienione. Oznacza to, że zgoda rodzica na wyjazd dziecka za granicę jest potrzeba w każdym przypadku, gdy drugi z rodziców posiada władzę rodzicielską lub został na mocy sądu upoważniony do współdecydowania o miejscu zamieszkania lub pobytu dziecka.
Jak sporządzić upoważnienie do wyjazdu dziecka za granicę?
W jaki sposób powinna zostać sformułowana zgoda rodzica na wyjazd dziecka? Wzór takiego upoważnienia znaleźć można w internecie, co nie oznacza, że jego posiadanie przy okazji zagranicznego wyjazdu z dzieckiem jest obowiązkiem rodzica, który ma pełnię władzy rodzicielskiej. Nie istnieje też żaden oficjalny formularz, którym można posługiwać się w podróży. Dostępne w sieci propozycje takich dokumentów mają jedynie ułatwić rodzicom sporządzenie pisma, które w sytuacji spornej pozwoli skutecznie dochodzić swoich racji. Z tego też względu zawsze wskazują na potrzebę oznaczenia daty wydania zgody, destynacji wyjazdu czy okresu czasu, na jaki jest wyrażana zgoda.
Co do zasady zgoda na wyjazd dziecka za granicę z jednym z rodziców może mieć dowolną formę – choćby ustną. Matka lub ojciec samotnie podróżujący z dzieckiem nie podlegają żadnej rutynowej kontroli (np. na lotnisku), która miałaby służyć ustaleniu, czy posiadają upoważnienie drugiego rodzica. Należy jednak liczyć się – zwłaszcza w przypadku konfliktu między rodzicami – że drugi z opiekunów może chcieć utrudnić wyjazd, nawet jeśli pierwotnie się na niego zgodził. Warto więc uzyskać pisemne upoważnienie do wyjazdu dziecka za granicę, które zabezpieczy przed nagłą zmianą decyzji byłego małżonka, a co najmniej stanie się dowodem w przypadku ewentualnego postępowania.
Czy zgody drugiego rodzica wymaga wakacyjny wyjazd z dzieckiem na terenie kraju?
Omawiając temat, jakim jest zgoda na wyjazd dziecka za granicę z jednym z rodziców, warto wspomnieć, że osoba posiadająca pełnię praw rodzicielskich nie musi uzgadniać z drugim opiekunem podróży z dzieckiem w obrębie kraju. Obowiązek informowania o miejscu pobytu dziecka dotyczy wyłącznie wypraw poza granice Polski. Wakacyjny wyjazd z dzieckiem jest jednym z przywilejów władzy rodzicielskiej i nie zalicza się do „spraw istotnych”, o ile nie koliduje z czasem, w którym drugi rodzic ma – zgodne z wyrokiem rozwodowym – prawo do sprawowania pieczy nad małoletnim (w takim przypadku warto uzyskać od drugiego rodzica takie samo upoważnienie, jak w przypadku wyjazdu zagranicznego).
Jednocześnie trzeba podkreślić, że powyższa zasada nie dotyczy stałej zmiany miejsca zamieszkania. Przeprowadzka dziecka bez zgody ojca albo matki, przy których małoletni nie ma adresu zameldowania, jest możliwa tylko w obrębie tej samej miejscowości. Jeśli rodzic chce przenieść się z dzieckiem na stałe do innego miasta, musi zrobić to w porozumieniu z drugim z opiekunów.
W jaki sposób legalnie, bez zgody drugiego rodzica wywieźć dziecko za granicę?
Zasadą jest porozumienie rodziców oraz wspólna zgoda na wyjazd dziecka za granicę na pobyt stały lub tymczasowy. W przypadku braku zgody drugiego rodzica oraz braku kompromisu konieczne jest wystąpienie do sądu rodzinnego o wydanie zastępczej zgody na wyjazd dziecka za granicę. Orzeczenie sądu wydane w takiej sprawie zastępuje zgodę drugiego rodzica.
O udzielenie zgody na ywajzd dziecka za granicę może wystąpić rodzic, wobec którego nie orzeczono pozbawienia ani zawieszenia władzy rodzicielskiej. Sądem właściwym do rozpatrzenia takiego wniosku jest sąd rejonowy w którego okręgu którego dziecko mieszka.
W sytuacji, w której rodzice osiągają porozumienie w kwestii wyjazdu zagranicznego dziecka, ze względów dowodowych w ewentualnym postępowaniu o powrót dziecka opartym na Konwencji haskiej z 1980 r. wskazane byłoby uzyskanie zgody drugiego rodzica w formie pisemnej. W sporządzeniu takiej zgody przydatna może być pomoc polskiego adwokata.
Adwokat z Wrocławia – Agnieszka Duży wraz z zespołem prawników, świadczy pomoc w zakresie przygotowania stosownych dokumentów, w tym wniosków sądowych o wyrażenie przez sąd zastępczej zgody na wyjazd dziecka za granicę.
