Wiele małżeństw, które żyją w separacji faktycznej lub rozłączeniu, z rozmaitych względów, np. światopoglądowych, nie decyduje się na rozwód. Taki stan rzeczy często pociąga za sobą niewygodne konsekwencje – na przykład taką, że zachowują prawo do dziedziczenia po sobie w sytuacji, gdy pożycie między nimi ustało wiele lat temu i każde z nich żyje w innym, nieformalnym związku.
Czym jest separacja prawna?
Rozwód nie jest jedyną formą prawnego usankcjonowania rozpadu małżeństwa. Istnieje także inna instytucja prawa rodzinnego, jaką jest separacja prawna (formalna). Stanowi ona formalne uchylenie wspólnoty małżeńskiej i wielu związanych z nią praw oraz obowiązków, ale nie skutkuje jej całkowitym ustaniem. Strony mają otwartą możliwość powrotu do wspólnego pożycia.
O ustalenie separacji prawnej małżonkowie mogą wystąpić wówczas, gdy nastąpi między nimi zupełny rozkład pożycia, tj. dojdzie do ustania więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej. Różnica pomiędzy separacją a rozwodem jest zatem taka, że w przypadku tego drugiego musi zaistnieć też trwały (nieodwracalny) rozpad więzi. Separację prawną z założenia zaś orzeka się czasowo, zakładając możliwość powrotu do wspólnego pożycia.
Co to jest separacja faktyczna?
Separacją faktyczną jest ustalenie życia w rozłączeniu pomiędzy małżonkami bez rozpoczęcia postępowania sądowego. Jest to tak zwana nieoficjalna separacja. Jej celem jest możliwość rozważenia przez parę definitywnego rozejścia się i rozpadu związku małżeńskiego. Taka separacja nie zmienia waszej sytuacji prawnej, więc możliwe jest dziedziczenie oraz nie ustaje wpółdzielność majątkowa (w przypadku gdy nie podpisano intercyzy).
Co daje separacja prawna?
Po orzeczeniu separacji pomiędzy małżonkami ustają wzajemne obowiązki wynikające z małżeństwa, np. współdziałania dla dobra rodziny. Tak samo, jak w przypadku rozwodu, sąd wydaje orzeczenie dotyczące władzy rodzicielskiej, kontaktów ze wspólnym małoletnim dzieckiem i ponoszenia kosztów jego utrzymania i wychowania (o ile małżonkowie nie zawarli pisemnego porozumienie w tych sprawach). Jeżeli dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji, nie obowiązuje domniemanie prawne, że pochodzi z małżeństwa.
Jakie są inne skutki prawne separacji?
W jej następstwie powstaje przymusowy ustrój rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. Mogą oni dokonać podziału wspólnego majątku już w toku postępowania procesowego. Małżonkowie w formalnej separacji nie dziedziczą po sobie na drodze ustawowej (jedynie na podstawie testamentu) i tracą prawo do zachowku w przypadku śmierci jednego z nich. Jeśli zajmują wspólne mieszkanie, sąd orzeka o sposobie z jego korzystania.
Jak długo można być w separacji?
Separacja prawna nie ma żadnego limitu ani maksymalnego czasu trwania. Jej skutki ustają w przypadku zgodnego wniosku małżonków o jej zniesienie, śmierci jednego z partnerów lub w razie orzeczenia przez sąd o rozwodzie.
Separacja a rozwód - skutki separacji prawnej
Formalna separacja daje podobne skutki do tych, które powoduje rozwód, ale niezupełnie:
- małżonkowie nie mogą zawrzeć kolejnego formalnego związku (stanowiłoby to popełnienie przestępstwa bigamii);
- małżonkowie są zobowiązani do niesienia sobie wzajemnej pomocy, jeśli wymagają tego względy słuszności;
- małżonek, który znajdzie się w niedostatku, a nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładowi pożycia, może żądać od drugiego małżonka alimentów, a obowiązek ich płacenia nie wygasa – inaczej niż po orzeczeniu rozwodu – z upływem 5 lat od orzeczenia separacji, lecz trwa bezterminowo;
- małżonek pozostający w separacji nie może powrócić do nazwiska noszonego przed zawarciem związku małżeńskiego w trybie art. 59 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Brak zgody sądu na separację
Separacja prawna nie jest dopuszczalna, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków lub gdy z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sąd okręgowy może też nie wyrazić zgody na separację, jeśli między małżonkami dochodzi do sporadycznych stosunków seksualnych - wskazuje to, iż rozkład pożycia nie jest jeszcze zupełny i orzeczenie separacji sądowej nie jest możliwe.
Separacja prawna – jak załatwić?
Separacja może zostać orzeczona zarówno w postępowaniu procesowym, jak i nieprocesowym. W drugim przypadku małżonkowie nie mogą mieć wspólnych małoletnich dzieci i muszą złożyć zgodny wniosek o orzeczenie separacji. Jeśli między małżonkami nie ma zgody, np. jeden domaga się rozstrzygnięcia kwestii winy w rozkładzie pożycia, lub jeśli mają oni małoletnie dzieci, niezbędne jest złożenie pozwu o separację, który otwiera postępowanie procesowe. Przebiega ono tak samo, jak postępowanie rozwodowe.
Gdzie złożyć wniosek o separację oraz jak sformułować pozew? Oba dokumenty należy skierować (listownie lub poprzez biuro podawcze) do sądu okręgowego właściwego dla ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków. Pisma muszą zawierać oznaczenie stron postępowania (zgodnie z wymogami kodeksu postępowania cywilnego), uzasadnienie (opis faktów, które spowodowały rozkład pożycia małżeńskiego) oraz załącznik w postaci odpisu aktu małżeństwa. W przypadku pozwu niezbędne jest także sprecyzowanie żądań strony, która go wnosi, np. dotyczące orzeczenia o winie albo wysokości alimentów.
Separacja prawna – adwokat we Wrocławiu
Ogromnym wsparciem dla osób, które rozważają separację, jest specjalizujący się w sprawach rodzinnych adwokat. Oferuje on również mediacje w sprawach o separację. Separacja prawna nie zawsze jest lepszym rozwiązaniem niż rozwód. Co więcej, tylko prawidłowe dopełnienie wszelkich formalności daje szansę na pomyślne załatwienie sprawy. Zdecydowanie warto więc skorzystać z profesjonalnej pomocy. Ile kosztuje „separacja u adwokata”? To zależy od wielu czynników, m.in. stopnia złożoności sprawy czy doświadczenia prawnika. Stałe koszty separacji prawnej dotyczą opłat sądowych. Opłata za wniosek o separację wynosi obecnie 100 zł, a w przypadku pozwu o separację – 600 zł.
Zniesienie separacji sądowej
Zniesienie sądowej separacji jest możliwe tylko z interwencją sądu. Para musi zgodnie wnieść odpowiedni wniosek do sądu okręgowego. Separacji prawnej nie można znieść w przypadku sprzeciwu jednego z małżonków. Orzeczenie zniesienia separacji przez sąd powoduje natychmiastowe ustanie skutków separacji,. W niektórych przypadkach należy ponownie orzec o kwestiach takich jak ustalenie władzy rodzicielskiej, pozostawienie rozdzielności majątkowej ze stanu separacji. Separacja sądowa przestaje obowiązywać również w innych sytuacjach: śmierć jednego z małżonków czy rozwód.